Στρατηγικοί και οργανωτικοί μετασχηματισμοί του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στη νότια Πελοπόννησο: το παράδειγμα της Λακωνίας (1942-1944)

Abstract

Η παρούσα εργασία αποτελεί ουσιαστικά μια πρώτη επισταμένη απόπειρα καταγραφής της ένοπλης αντίστασης του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ στον νόμο Λακωνίας κατά την περίοδο της Κατοχής (1942-1944). Η εργασία επιχειρεί να αναδείξει αρχικά τις αιτίες και τις απαρχές του ένοπλου αγώνα στη νότια Πελοπόννησο, προτού προχωρήσει στη μελέτη των στρατηγικών και οργανωτικών μετασχηματισμών του μεγαλύτερου αντιστασιακού δρώντος, φωτίζοντας παράλληλα τις συγκρουσιακές διαστάσεις ανάμεσα στο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, τις ένοπλες αντικομμουνιστικές/δοσιλογικές οργανώσεις που εμφανίστηκαν στην περιοχή, και τον βρετανικό παράγοντα. Το παράδειγμα της Λακωνίας συνιστά μια εξαιρετικά ιδιάζουσα περίπτωση στη φαινομενολογία της Εθνικής Αντίστασης, λόγω της ακραίας βίας που εξαπλώθηκε στον νόμο κατά την περίοδο της αντίστασης και ουσιαστικά προλείανε το έδαφος τα αιματηρά γεγονότα της Λευκής Τρομοκρατίας και του Εμφυλίου. Η μελέτη του λακωνικού παραδείγματος συμβάλλει στην κατανόηση των αιτιών της ένοπλης αντίστασης απέναντι στις δυνάμεις του Άξονα, αποκαλύπτοντας επίσης τις συχνά αλληλοσυγκρουόμενες δυναμικές που αναπτύχθηκαν στην ελληνική περιφέρεια κατά την περίοδο της Κατοχής αλλά και τους επιθετικούς τροπισμούς του αντιστασιακού κινήματος μακριά από τα κέντρα των εξελίξεων. Τέλος, η ιστορική σκοπιά της παρούσας εργασίας φιλοδοξεί να προσφέρει το απαραίτητο στέρεο υπόστρωμα πριν τη χρήση νέων εργαλείων με στόχο το αποφασιστικό προχώρημα ενός μακροχρόνιου διαλόγου που τροφοδοτείται από τις αναθεωρητικές ερμηνείες της πολιτικής βίας και του χαρακτήρα των δοσιλογικών οργανώσεων.Τhe purpose of this thesis is to outline the armed resistance of EAM-ELAS in Laconia, southern Peloponnese, during the Axis Occupation of Greece (1942-1944). The study attempts to highlight the causes of the emergence of the armed resistance in the country, before analyzing the strategic and organizational transformations which the largest guerilla movement underwent. The study also explores the turbulent relations between EAM-ELAS, the anticommunist/collaborationist groups that mostly associated with the region and the British factor. The armed resistance in Laconia constitutes a highly distinctive case study in the phenomenology of the Greek Resistance, due to the diffusion of the extreme violence that occurred, something that lead up to the bloody pro-civil war period of the “White Terror”. The analysis of the Laconian example, contributes to the understanding of the causes of the guerilla movement and uncovers the contrasting dynamics that developed in the Greek periphery during the Occupation, as also the aggressive tropisms of the resistance movement away from the main centers of attention. Besides, the study adopts a historical angle, offering a solid background for a potential renewal of the discourse concerning the resistance violence and the character of the collaborationist organizations, which has been fueled by the revisionist historiography.