Μεταπτυχιακές εργασίες

Μόνιμο URI για αυτήν τη συλλογήhttps://pandemos.panteion.gr/handle/123456789/37

Περιήγηση

Τώρα δείχνει 1 - 20 από 650

«Συνωμοσιολογία και αντιμεταναστευτικός λόγος: Οι περιπτώσεις της Ελληνικής Λύσης, των Σπαρτιατών και της Νίκης»
Βλάμης, Κωνσταντίνος; Georgiadou, Vasiliki; Γεωργιάδου, Βασιλική; Tipaldou, Sofia; Τυπάλδου, Σοφία; Political Science and History (Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, 2025)
Η παρούσα διπλωματική εργασία ασχολείται με τον συνωμοσιολογικό αντιμεταναστευτικό λόγο των τριών κομμάτων της άκρας δεξιάς που εκπροσωπούνται στην Βουλή των Ελλήνων μετά της εκλογές του Ιουνίου του 2023, την Ελληνική Λύση, τους Σπαρτιάτες και τη Νίκη. Οι πηγές που χρησιμοποιούνται είναι τα δελτία τύπου των κομμάτων, τα προγράμματα και οι θέσεις τους και, τέλος, λόγοι που έχουν εκφωνήσει οι αρχηγοί τους στην Βουλή των Ελλήνων σχετικά με το μεταναστευτικό ζήτημα. Διερευνώνται οι τρόποι με τους οποίους συγκροτείται ο συνωμοσιολογικός αντιμεταναστευτικός λόγος αυτών των κομμάτων καθώς και αν υπάρχει σχέση μεταξύ της έντασης του συνωμοσιολογικού λόγου και των (πραγματικών ή επινοημένων) αιτιών και συνεπειών της μετανάστευσης που εντοπίζονται στον λόγο αυτών των τριών κομμάτων. Ένα τελευταίο ζήτημα που απασχολεί την εργασία είναι η ύπαρξη διαφορών στον συνωμοσιολογικό λόγο μεταξύ διαφορετικών τύπων κομμάτων της άκρας δεξιάς. Για την πραγμάτευση του θέματος γίνεται μια εισαγωγή σε ορισμένες κρίσιμες έννοιες, αυτές της άκρας δεξιάς, του λαϊκισμού και των θεωριών συνωμοσίας. Έπειτα γίνεται μια σύντομη αναφορά στην πορεία των τριών κομμάτων και ύστερα αναλύονται τα προγράμματά τους, τα δελτία τύπου και οι λόγοι των αρχηγών τους. Κεντρική στην κωδικοποίηση των πηγών είναι η διάκριση μεταξύ βαθμών υπαινικτικότητας του συνωμοσιολογικού λόγου. Ερευνάται η πιθανή εμφάνιση μοτίβων μεταξύ της έντασης του συνωμοσιολογικού λόγου και του περιεχομένου της αντιμεταναστευτικής ρητορικής. Τέλος, παρουσιάζονται τα συμπεράσματα της εργασίας και ορισμένα σχόλια σχετικά με τις δυνατές κατευθύνσεις που μπορεί να πάρει μελλοντική έρευνα.
Αποευθυγράμμιση (dealignment) και επανευθυγράμμιση (realignment) του εκλογικού σώματος, κομματική αλλαγή και διαιρετικές τομές: Η περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ (2009-2023)
Ζαχαριάς, Ευάγγελος; Μοσχονάς, Γεράσιμος; Σεφεριάδης, Σεραφείμ Ι.; Seferiades, Seraphim; Political Science and History (Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, 2025-06-10)
Στην παρούσα εργασία προσεγγίσαμε, ως μελέτη περιπτώσεως, τον ΣΥΡΙΖΑ, κόμμα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς στην Ελλάδα που πρωταγωνίστησε στις μεταβολές της εκλογικής συμπεριφοράς και του κομματικού συστήματος στα 2009-2023 εν μέσω οικονομικής, περιβαλλοντικής, προσφυγικής, ενεργειακής και υγειονομικής κρίσης. Ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ο, σε κάποιον βαθμό προσωρινά, ευνοημένος των εξεταζόμενων μεταβολών. Πρόκειται για την διαδικασία της αποευθυγράμμισης-επανευθυγράμμισης του κομματικού συστήματος με το εκλογικό σώμα όταν η εκλογική συμπεριφορά αλλάζει απότομα και ριζικά και μια νέα, λιγότερο ή περισσότερο σταθερή, μορφή του κομματικού συστήματος εγκαθιδρύεται. Εξετάστηκε επίσης το πως ο ΣΥΡΙΖΑ απέκτησε και απώλεσε το καθεστώς κόμματος κυβερνητικής κλίσης ως ο βασικός πυλώνας του μη δεξιού κομματικού υποσυστήματος, εκκινώντας από την θέση ενός κόμματος της ριζοσπαστικής Αριστεράς με προτεραιότητα του την προώθηση πολιτικών. Τα αρχικά εκλογικά του οφέλη αποδόθηκαν στην διακήρυξη της κυβερνητικής του διαθεσιμότητας, την κατάρρευση του κεντροαριστερού πυλώνα του κομματικού συστήματος, δηλ του ΠΑΣΟΚ, και την αντισεχταριστική κινηματική του δράση. Η μετέπειτα απώλεια τους αποδόθηκε στην αθέτηση των αντινεοφιλελεύθερων υποσχέσεων του και την λαϊκίστικη κεντρομόλο πολιτική του στρατηγική μετά το 2019. Κομβικός ήταν ο ρόλος που εντοπίστηκε στην θετική μεταβολή της οικονομικής συγκυρίας στο διάστημα 2019-2023 που επίσης λειτούργησε υπέρ μιας νέας εκλογικής αποευθυγράμμισης, αυτή την φορά εις βάρος του ΣΥΡΙΖΑ και υπέρ της συντηρητικής ΝΔ. Στο τέλος αυτής της διαδικασίας ο ΣΥΡΙΖΑ είχε απωλέσει την κυβερνητική του κλίση εντός μιας νέας μορφής του κομματικού συστήματος που προσέγγιζε εκείνη του συστήματος του επικυρίαρχου κόμματος. Παρακολουθήσαμε, επίσης, την διαδικασία κομματικής αλλαγής στην οποία υπόκειτο ο ΣΥΡΙΖΑ εν μέσω αυτής της διαδικασίας, σε ότι έχει να κάνει με το Πρόγραμμα του και τις εκλογικές του εκπροσωπήσεις. Τα ζεύγη Αριστεράς-Δεξιάς, Ευρωσκεπτικισμού-Ευρωπαϊσμού και Λαϊκισμού-Αντιλαϊκισμού αποτέλεσαν τα τρία προτεινόμενα ως σχετιζόμενα με τον ΣΥΡΙΖΑ ζεύγη διαιρετικών τομών, ως οι μακροπρόθεσμες, συχνά αναγόμενες σε κοινωνικές διαιρέσεις, αντιπαραθέσεις που δομούν τα κομματικά συστήματα. Επικουρικά στο βασικό βιβλιογραφικό μας σώμα αναφερθήκαμε σε έννοιες της μελέτης της εκλογικής συμπεριφοράς στην μακρά διάρκεια, σε κάποιους τύπους κομμάτων και κομματικών συστημάτων, στην κομματική οικογένεια του ΣΥΡΙΖΑ και στον ρόλο του πολιτικού περιβάλλοντος στην ανάπτυξη κοινωνικών αγώνων, θεωρώντας εκείνον του ΣΥΡΙΖΑ θετικό. Για το Πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ διαπιστώσαμε την σταθερότητα του σε θέσεις κόμματος της ριζοσπαστικής Αριστεράς, την εισαγωγή φιλελευθέρων οικονομικών θέσεων, την σταθερότητα του σε, ελαφρώς, προοδευτικές θέσεις και την φιλοευρωπαϊκή του στροφή. Για τις εκλογικές του εκπροσωπήσεις διαπιστώσαμε πως σειρά υπερεκπροσωπήσεων του προσέγγισαν το εθνικό του ποσοστό με πιο εμβληματική περίπτωση τους ελεύθερους επαγγελματίες όπου παρουσιάστηκε μετάβαση σε καθεστώς υποεκπροσώπησης. Η συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα θεωρήθηκε εμβληματική για την ανάπτυξη κάποιων ευρέως διαδεδομένων αρνητικών για τον ΣΥΡΙΖΑ στερεότυπων μαζί με την ασυνέπεια, την διαχειριστική ανεπάρκεια όπως και την αποξένωση κάποιων εκλογικών κοινών μετά το 2019 λόγω υφολογικά και πολιτισμικά ασύμβατων με αυτά πτυχών της πολιτικής του στρατηγικής και ρητορικής. Διαπιστώσαμε, τέλος, πως λαϊκίστικα στοιχεία μπορούν να αποδοθούν στον ΣΥΡΙΖΑ σε ότι έχει να κάνει με το ύφος του, την δημαγωγία και τον αρχηγισμό αλλά όχι τόσο σύμφωνα με την, μαρξιστικώς αμφισβητούμενη, προσέγγιση του λαϊκισμού ως μια λογοκεντρική κατασκευή ενός αγωνιζόμενου αντιελιτίστκου διαταξικού λαού.
Η Άκρα Δεξιά μεταξύ δύο Ευρωεκλογών σε Γαλλία και Ελλάδα (2019-2024)
Τσούνης, Φοίβος; Γεωργιάδου, Βασιλική; Georgiadou, Vasiliki; Tipaldou, Sofia; Political Science and History (Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, 2025)
Η Aκροδεξιά αποτελεί μια από τις πιο μελετημένες κομματικές οικογένειες των τελευταίων δεκαετιών. Ειδικά, από τη δεκαετία του 2000, η εκλογική άνοδος έχει επιταχυνθεί σε πολλές αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες, ιδίως σε περιόδους κρίσεων. Ωστόσο, η ακροδεξιά ανά χώρα αποτελεί ξεχωριστή μελέτη περίπτωσης, καθώς εξελίσσεται και, σε ορισμένες περιπτώσεις, διαμορφώνει την εσωτερική πολιτική σε διαφορετικό χρόνο, διαφορετικές συνθήκες και με διαφορετικό τρόπο. Δύο τέτοιες περιπτώσεις, που θα εστιάσει η παρούσα εργασία, είναι αυτές της Γαλλίας και της Ελλάδας. Δύο χώρες στις οποίες η άκρα δεξιά βρίσκεται σε άνοδο, είτε μέσω ενός κόμματος, είτε μέσω πολλών κομμάτων που εμφανίζονται τα τελευταία χρόνια και η πορεία τους δεν είναι ακόμα ξεκάθαρη. Μέσω ευρημάτων από εκλογικές αναμετρήσεις, η εργασία έχει ως στόχο να αναζητήσει τα εκλογικά προφίλ ακροδεξιών ψηφοφόρων των δύο χωρών, σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις μεταξύ των δύο τελευταίων Ευρωεκλογών, από το 2019 ως το 2024, και να ερευνήσει πως διαμορφώνονται με βάση κοινωνικοδημογραφικά χαρακτηριστικά, γεωγραφική ψήφο και τον Ευρωσκεπτικισμό, ώστε να γίνει μια σύγκριση μεταξύ των εκλογικών προφίλ που βλέπουμε ανάμεσα στην Γαλλία και την Ελλάδα και με βάση τη βιβλιογραφία που υπάρχει γύρω από τη συγκεκριμένη εκλογική ανάλυση και να δούμε αν υπάρχουν νέα δεδομένα που δίνουν χώρο για περισσότερη έρευνα.
Η αποστέρηση της ελληνικής ιθαγένειας τη δεκαετία 1940-1950: έρευνα στο αρχείο των συνεδριάσεων του Συμβουλίου Ιθαγενείας του Υπουργείου Εσωτερικών
Παπάζογλου, Αγγελική; Χριστόπουλος, Δημήτρης; Political Science and History (Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, 2009)
Συνωμοσιολογία και ακροδεξιά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την περίοδο της πανδημίας Covid-19: οι αντιεμβολιαστές από την πλευρά της προσφοράς
Γιαννόπουλος, Μάριος; Γεωργιάδου, Βασιλική; Georgiadou, Vasiliki; Ρόρη, Λαμπρινή; Political Science and History (Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, 2025-05-26)
Η συνωμοσιολογία αναπτύχθηκε ευρύτερα την περίοδο της πανδημίας του Κορονοϊού. Οι θεωρίες συνωμοσίας που αφορούσαν τον ίδιο τον Ιό και τα εμβόλια που αναπτύχθηκαν, αναπαρήχθησαν από επίσημα θεσμικά χείλη, λόγου χάρη, μερίδας δρώντων των επιμέρους ευρωπαϊκών πολιτικών συστημάτων που ανήκουν στον χώρο της Ακροδεξιάς. Αναφορικά με την Ευρώπη, η εκπροσώπηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πολιτικών σχηματισμών τέτοιου είδους, συνεπάγεται την ρητορική εκφορά της συνωμοσιολογίας από βήματος Ευρωβουλής, μέσω των Ευρωομάδων. Υπό αυτό το πρίσμα, η εργασία εξετάζει τον τρόπο εργαλειακής αξιοποίησης της συνωμοσιολογίας από τις ακροδεξιές Ευρωομάδες και τα επιμέρους πολιτικά κόμματα ανάλογης ιδεολογικής τοποθέτησης που τις συγκροτούν, το διάστημα επέλασης της Covid-19 στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Η έρευνα πραγματοποιείται μέσα από πρωτογενή δεδομένα στα πρακτικά του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ηλεκτρονικά. Επιπλέον, για την ανάδειξη της διαχρονικότητας της κουλτούρας της συνωμοσιολογίας, εξετάζεται η φύση των θεωριών συνωμοσίας μέσα από μία περιγραφική και ιστορική κατεύθυνση, ώστε να υπάρξει σφαιρικότερη κατανόηση του τρόπου συγκρότησης των θεωριών συνωμοσίας, ως έναν ενιαίο χώρο με ορισμένο περιεχόμενο, αξιακό προσανατολισμό, δρώντες και διασυνδέσεις με περιθωριακά και μη πολιτισμικά υποσύνολα που τροφοδοτούν την συνωμοσιολογία, καθιστώντας την ένα συμπαγές και ετερόκλητο σύστημα σκέψης με ωφελιμιστικό χαρακτήρα. Η δυναμική που αναπτύσσει ο χώρος της συνωμοσιολογίας ως προς τα ακροατήρια με τα οποία έρχεται σε επαφή τόσο διαχρονικά όσο και εντονότερα λόγω της πανδημίας, οδηγεί ορισμένους πολιτικούς δρώντες για ωφελιμιστικούς λόγους, να εντάξουν την ρητορική των θεωριών συνωμοσίας στο επίπεδο της προσφοράς. Η ασάφεια ωστόσο και η μη ευθυγράμμιση λόγω και έργων από τους ακροδεξιούς πολιτικούς σχηματισμούς όπως προκύπτει από τα πρακτικά, σε συνδυασμό με την ετερογένεια που συνέχει τον χώρο της συνωμοσιολογίας, αναδεικνύουν την σαθρότητα των αφηγημάτων τους, η απήχηση που υπάρχει ωστόσο σε ορισμένα εκλογικά ακροατήρια των κομμάτων που εκμεταλλεύονται τον ανορθολογισμό, όπως αποτυπώνεται στις εκλογές, οφείλει να προβληματίσει τους θεσμούς και να σκεφτούν αναλυτικά τρόπους αντιμετώπισης για την αναχαίτιση της διάδοσης της συνωμοσιολογίας, καθώς η κουλτούρα της συνωμοσίας και η απήχησή της αποτελούν παγκόσμια πρόκληση, με τις συνέπειες ήδη να κάνουν την εμφάνισή τους.
Λαϊκισμός και συναίσθημα: η ρητορική των λαϊκιστών Ευρωπαίων ηγετών της άκρας αριστεράς και άκρας δεξιάς
Κοσμά, Ειρήνη; Τυπάλδου Σοφία; Tipaldou, Sofia; Κόλλιας, Ανδρέας, 1967-; Kollias, Andreas; Political Science and History (Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, 2025-05-07)
Η χρήση συναισθημάτων στη ρητορική των ακροδεξιών και ακροαριστερών λαϊκιστών ηγετών αποκαλύπτει τα θεμέλια των πολιτικών τους και τη σημαντική σχέση μεταξύ των συναισθημάτων και της κινητοποίησης των υποστηρικτών τους. Θέμα μελέτης της παρούσας διπλωματικής εργασίας αποτέλεσε ο συσχετισμός μεταξύ του λαϊκισμού και του συναισθήματος. Συγκεκριμένα διερευνήθηκαν, με ποιοτικό ερευνητικό σχεδιασμό, οι λαϊκιστικές εκκλήσεις ακροαριστερών και ακροδεξιών ηγετών της Ιταλίας, της Γαλλίας, της Κροατίας, της Γερμανίας και της Κύπρου, προκειμένου να εντοπιστούν τα θετικά (χαρά και υπερηφάνεια, ελπίδα και νοσταλγία) και αρνητικά (φόβος και ανασφάλεια, μίσος, θυμός και αγανάκτηση) συναισθήματα και να μελετηθούν συγκριτικά στη ρητορική των λαϊκιστών ηγετών. Διενεργήθηκε θεματική ανάλυση περιεχομένου σε αρχεία (ομιλίες, συνεντεύξεις, δηλώσεις και αναρτήσεις σε προσωπικές ιστοσελίδες και blogs, καθώς και σε προσωπικούς λογαριασμούς Facebook) επίσημης και ανεπίσημης πολιτικής επικοινωνίας των λαϊκιστών ηγετών των δύο πολιτικών άκρων των χωρών και ακολούθησε ποσοτικοποιημένη απεικόνιση των συνολικών ευρημάτων για την απόδοση μίας πιο ενισχυμένης εικόνας. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης κατέδειξαν πως αμφότερα τα δύο πολιτικά άκρα χρησιμοποιούν συναισθηματικές στρατηγικές για την κινητοποίηση των υποστηρικτών τους. Μάλιστα φαίνεται ότι τα αρνητικά συναισθήματα, στα οποία ο θυμός κυριαρχεί, συνολικά, υπερτερούν σε σχέση με τα θετικά συναισθήματα στα οποία καταγράφει μεγαλύτερο ποσοστό η χαρά και υπερηφάνεια. Στην Ιταλία το συναίσθημα της υπερηφάνειας και της χαράς στις αφηγήσεις της ακροδεξιάς κατέχει κεντρική θέση από τα θετικά συναισθήματα, ενώ από τα αρνητικά υπερτερεί ο θυμός της ακροαριστεράς. Στη Γαλλία ο θυμός της ακροαριστεράς αποδίδει τη μεγαλύτερη ένδειξη μεταξύ όλων των συναισθηματικών καταστάσεων των δύο πολιτικών άκρων και ακολουθεί ο φόβος και η ανασφάλεια που εντοπίζεται στη ρητορική και των δύο λαϊκιστών ηγετών της χώρας. Οι αρνητικές συναισθηματικές εκκλήσεις των δύο πολιτικών άκρων είναι κυρίαρχες στη Γερμανία, με επικρατέστερο τον θυμό, ενώ αντίθετα στο αφήγημα των δύο πολιτικών άκρων της Κροατίας κυριαρχούν, με έντονη διαφορά από τις αρνητικές, οι θετικές. Τέλος, στην Κύπρο εντοπίζονται τόσο αρνητικές όσο και θετικές συναισθηματικές εκκλήσεις στις αφηγήσεις του ακροδεξιού και ακροαριστερού ηγέτη, με την ακροαριστερά να καταγράφει αρκετά υψηλότερο ποσοστό αγανάκτησης και την ακροδεξιά το υψηλότερο ποσοστό εκκλήσεων μίσους μεταξύ όλων των ακροδεξιών ηγετών στη ρητορική των οποίων εντοπίζεται. Διαμορφώνονται, επίσης, κοινά μοτίβα τόσο αρνητικών όσο και θετικών εκκλήσεων στη ρητορική των λαϊκιστών ηγετών. Η ρητορική όλων των ηγετών των δύο πολιτικών άκρων διαμορφώνεται με κοινό συναισθηματικό κωδικό κινητοποίησης την αγανάκτηση και τον θυμό, αποτυπώνοντας διαφορετική θεματολογία στο κάθε πολιτικό άκρο. Το μίσος εργαλειοποιείται μόνο από τις ακροδεξιές αφηγήσεις εκ των οποίων η ένδειξη στη ρητορική του ακροδεξιού ηγέτη της Κύπρου υπερτερεί, ενώ η ακροδεξιά της Κροατίας διαφοροποιείται ως προς αυτό καθώς δεν εντοπίζεται στις αφηγήσεις της. Οι αφηγήσεις των ακροδεξιών ηγετών της Ιταλίας και των ηγετών των δύο πολιτικών άκρων της Κροατίας, ανίχνευσαν κυρίως θετικά συναισθήματα, σε αντίθεση με τις αφηγήσεις των υπόλοιπων ηγετών. Στη ρητορική της ακροδεξιάς, γενικά, κυριαρχούν τα αρνητικά συναισθήματα ενώ από τα θετικά ξεχωρίζει η χαρά και υπερηφάνεια. Από την άλλη πλευρά στις αφηγήσεις των ηγετών της ακροαριστεράς υπερτερούν οι αρνητικές συναισθηματικές καταστάσεις και τη μεγαλύτερη ένταση καταγράφει ο θυμός. Η χρήση, ωστόσο, του είδους των συναισθημάτων φάνηκε να εξαρτάται, επίσης, και από τη θέση εξουσίας, καθώς η ακροδεξιά της Ιταλίας και Κροατίας αλλά και η ακροαριστερά της Κροατίας, που κατέχουν κυβερνητική και θεσμική θέση, επικεντρώνονται περισσότερο σε θετικά συναισθήματα. Στο πλαίσιο αυτό η ρητορική των δύο πολιτικών της άκρων της Κροατίας διέγραψε εμφανή διαφοροποίηση σε σχέση με τα πολιτικά άκρα των υπόλοιπων χωρών, καθώς τόσο η ακροδεξιά όσο και η ακροαριστερά τείνουν να χρησιμοποιούν περισσότερο τις θετικές συναισθηματικές καταστάσεις στις αφηγήσεις τους.
Ο κώδικας αλληλογραφίας της Ιεράς Μητρόπολης Βάρνης (1865-1872): όψεις δικαιοδοτικής λειτουργίας
Κεραμυδά, Δήμητρα; Λυμπεράτος, Ανδρέας; Χατζηκυριάκου, Αντώνης; Political Science and History (Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, 2025-01-27)
Η παρούσα εργασία μελετά τον Κώδικα Αλληλογραφίας της Ιεράς Μητρόπολης Βάρνης για την περίοδο 1865–1872, μια πλούσια αρχειακή πηγή που περιλαμβάνει επίσημες επιστολές, διορισμούς, διαζύγια και άλλες δικαιοδοτικές πράξεις. Η μελέτη χωρίζεται σε δύο κύρια μέρη. Στο πρώτο μέρος, ο Κώδικας αξιοποιείται ως ιστορική μαρτυρία για το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο εκτυλίσσεται το Βουλγαρικό Ζήτημα. Η Βάρνα, σημαντική πόλη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, βίωσε έντονους εθνοτικούς μετασχηματισμούς με την ενίσχυση του βουλγαρικού εθνικισμού, τη διάσπαση της ορθόδοξης κοινότητας, και την ίδρυση της Βουλγαρικής Εξαρχίας το 1870. Ο Ιωακείμ, ως μητροπολίτης Βάρνης (1865–1874), προσπάθησε να ισορροπήσει ανάμεσα στις απαιτήσεις του Πατριαρχείου και τις τοπικές πιέσεις των βουλγαρόφωνων χριστιανών. Στο δεύτερο μέρος, αναδεικνύεται η αξία του Κώδικα ως τεκμήριο των δικαιοδοτικών πρακτικών και της θέσης των γυναικών στα Οθωμανικά Βαλκάνια. Μέσω της μελέτης διαζυγίων και άλλων δικαιοδοτικών πράξεων, αναδεικνύεται η συμμετοχή των γυναικών στις διαδικασίες απονομής δικαιοσύνης, καθώς και η σημασία του εκκλησιαστικού μηχανισμού στη ρύθμιση των κοινωνικών σχέσεων. Η Μητρόπολη λειτουργούσε ως φορέας δικαστικής και διοικητικής εξουσίας, εναρμονισμένη με το οθωμανικό σύστημα των μιλλέτ, και οι γυναίκες εμφανίζονται στον Κώδικα σε ποικίλες υποθέσεις: από διαζύγια και προικοδοτήσεις έως αιτήσεις για κληρονομιές. Η εργασία φωτίζει, επίσης, τη μετάβαση από την πολυθρησκευτική-πολυεθνοτική Οθωμανική Αυτοκρατορία προς τα εθνικά κράτη, τεκμηριώνοντας τις μεταβολές και τις επιπτώσεις του Τανζιμάτ στην κοινωνική δομή, στην τοπική εκκλησιαστική διοίκηση, και τη σύνδεση μικροϊστορικών καταγραφών με ευρύτερες ιστορικές εξελίξεις.
Μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας: η πολιτική στρατηγική του Κομμουνιστικού Κόμματος Βουλγαρίας στον Μεσοπόλεμο
Μητροφάνης, Μάριος; Λυμπεράτος, Ανδρέας; Μαρίνου, Ξένια; MARINOU, XENIA; Political Science and History (Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, 2024)
Η παρούσα διπλωματική εργασία εξετάζει την πολιτική στρατηγική του Κομμουνιστικού Κόμματος Βουλγαρίας (ΚΚΒ) κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου (1919–1939), εστιάζοντας στη συνεχή εναλλαγή μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας. Η μελέτη αναλύει τη στρατηγική του ΚΚΒ σε διαδοχικές φάσεις, λαμβάνοντας υπόψη τις εσωτερικές δυναμικές του κόμματος, το βουλγαρικό πολιτικό περιβάλλον και τις επιδράσεις της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Αρχικά, αναδεικνύεται η ιδεολογική προέλευση του ΚΚΒ από τους «στενούς σοσιαλιστές» και η ρήξη τους με τους «πλατιούς» σοσιαλιστές, με κεντρικά σημεία διαφωνίας τη συνεργασία με άλλες πολιτικές δυνάμεις και το αγροτικό ζήτημα. Η μελέτη παρακολουθεί τη σταδιακή πρόσδεση του Κόμματος στο μπολσεβικικό πρότυπο κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και την αρχική επιλογή συμμετοχής στους θεσμούς μετά το 1919, σε συνδυασμό με την αναμονή μιας επαναστατικής συνθήκης. Καθοριστικό σημείο αποτέλεσε η αποτυχημένη Εξέγερση του Σεπτεμβρίου 1923, η οποία έστρεψε το ΚΚΒ στη βαθιά παρανομία. Αναλύεται η ανασυγκρότηση μέσω της πολιτικής του Ενιαίου Μετώπου και η απόπειρα επανεισόδου στη νόμιμη πολιτική ζωή μέσω του Εργατικού Κόμματος (1925–1934). Η εργασία εξετάζει πώς, παρά την περιορισμένη επιτυχία αυτής της τακτικής, το ΚΚΒ διατήρησε τη συνοχή του, επανερχόμενο μετά το πραξικόπημα του 1934 σε στρατηγικές παρανομίας και υιοθετώντας τη λογική των Λαϊκών Μετώπων, υπό την επίδραση του Γκεόργκι Δημητρόφ. Μεθοδολογικά, η εργασία στηρίζεται σε πρωτογενείς πηγές, αρχειακό υλικό, κομματικά κείμενα και στη δευτερογενή βιβλιογραφία, ελληνική, βουλγαρική και διεθνή. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη βιβλιογραφική κριτική, αναδεικνύοντας τις ιδεολογικές και πολιτικές προκαταλήψεις τόσο της κομμουνιστικής όσο και της δυτικής ιστοριογραφίας. Συμπερασματικά, η εργασία δείχνει ότι το ΚΚΒ, μέσα από διαρκείς μεταβολές στρατηγικής και τακτικής, κατόρθωσε να επιβιώσει και να ανασυγκροτηθεί, προετοιμάζοντας το έδαφος για την άνοδό του στην εξουσία μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η μελέτη συμβάλλει στην πληρέστερη κατανόηση της σχέσης μεταξύ επαναστατικής στρατηγικής, πολιτικής συγκυρίας και κομματικής επιβίωσης στη βαλκανική και ευρωπαϊκή ιστορική εμπειρία του Μεσοπολέμου.
Αστυνομία πόλεων και δημόσια ιστορία: αναγνώσεις της σύγχρονης ιστορίας μέσα από το περιοδικό «Αστυνομικά Χρονικά»
Γεωργιάδου, Τριανταφυλλιά; Κατσάπης, Κώστας; KATSAPIS, KOSTAS; Αθανασιάδης, Χάρης, 1962-; Political Science and History (Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, 2025-03-17)
Η παρούσα εργασία επικεντρώνεται στη μελέτη του περιοδικού Αστυνομικά Χρονικά (1953–1983), επίσημου εντύπου της Αστυνομίας Πόλεων, ως μέσου διαμόρφωσης δημόσιας ιστορίας και ιδεολογικού λόγου στη μετεμφυλιακή Ελλάδα. Η ανάλυση εστιάζει στο πώς το περιοδικό λειτούργησε ως μηχανισμός συγκρότησης συλλογικής μνήμης γύρω από την ταραγμένη δεκαετία του 1940, με ιδιαίτερη έμφαση στον Εμφύλιο Πόλεμο, και πώς συνεισέφερε στη διατήρηση και εμπέδωση του κρατικού αφηγήματος των νικητών. Αξιοποιώντας εργαλεία ποιοτικής ανάλυσης λόγου και προσεγγίσεις από τη δημόσια ιστορία η εργασία εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο η Ιστορία χρησιμοποιείται εργαλειακά από την κρατική εξουσία. Η αφήγηση του παρελθόντος λειτουργεί όχι ως αναζήτηση ιστορικής αλήθειας, αλλά ως πράξη πολιτικής καθοδήγησης, νομιμοποίησης της εξουσίας και συγκρότησης εθνικής ταυτότητας. Το περιοδικό αξιοποιεί επετείους, αφιερώματα και τελετουργίες μνήμης για να δομήσει ένα αφήγημα ενότητας και ηρωισμού, βασισμένο στην ιδεολογία της εθνικοφροσύνης και στον αποκλεισμό των ηττημένων από το εθνικό σώμα. Η εργασία οργανώνεται σε πέντε κεφάλαια: το πρώτο παρουσιάζει τη θεσμική και ιστορική διαδρομή της Αστυνομίας Πόλεων και την ίδρυση του περιοδικού· το δεύτερο χαρτογραφεί την πολιτική συγκυρία της περιόδου 1953–1983 και τη μετάβαση από το κράτος της Δεξιάς στη μεταπολίτευση· το τρίτο εστιάζει στην έννοια της εθνικοφροσύνης και στον τρόπο με τον οποίο το κράτος των νικητών συγκροτεί λόγο περί εθνικής ενότητας μέσω του αποκλεισμού· το τέταρτο αναλύει τον τρόπο με τον οποίο το περιοδικό επιχειρεί να ελέγξει την ιστορική μνήμη της δεκαετίας του ’40 μέσω στοχευμένων αφιερωμάτων· και τέλος, το πέμπτο αναδεικνύει τη στρατηγική επανεγγραφής της ιστορίας ως μηχανισμό ιδεολογικής επιβολής και ηγεμονίας. Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το Αστυνομικά Χρονικά δεν αποτελεί απλώς δημοσιογραφικό ή επαγγελματικό εργαλείο, αλλά ενεργό φορέα ιστορικού λόγου, μέσω του οποίου το μετεμφυλιακό κράτος διαμόρφωσε το πλαίσιο εντός του οποίου μπορούσε να υπάρξει και να εκφραστεί η «εθνική μνήμη». Η δημόσια ιστορία, όπως αναδεικνύεται στο παράδειγμα αυτό, δεν είναι ουδέτερη· είναι πάντοτε προϊόν επιλογών, σιωπών και πολιτικών στοχεύσεων. Η εργασία φιλοδοξεί να συμβάλει στον αναστοχασμό για τη σχέση ιστορίας και εξουσίας, αναδεικνύοντας τη σημασία των θεσμών και των φορέων του κράτους στη συγκρότηση της συλλογικής συνείδησης. Μέσα από το παράδειγμα ενός φαινομενικά "τεχνοκρατικού" περιοδικού, φωτίζονται ευρύτερες δυναμικές εξουσίας, λόγου και μνήμης στον 20ό αιώνα.
Αστικός εκσυγχρονισμός στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και η εβραϊκή κοινότητα της Σμύρνης στα τέλη του 19ου αιώνα
Μπαλούτσος, Κωνσταντίνος-Νεκτάριος; Χατζηκυριάκου, Αντώνης; Λυμπεράτος, Ανδρέας; Political Science and History (Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, 2025-03-05)
Στα μέσα του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα, το 1/3 του εβραϊκού πληθυσμού της Σμύρνης ζούσε στηριζόμενο στη φιλανθρωπία. Σε αυτό το πλαίσιο ένα μέρος της εβραϊκής ελίτ της Σμύρνης έδρασε έχοντας ως βασικό του μέλημα τον περιορισμό της φτώχειας και της επαιτείας, που αποτελούσαν τα σημαντικότερα προβλήματα της κοινότητας για την επίτευξη του εκσυγχρονισμού της. Για να επιτευχθεί αυτό, η εβραϊκή ελίτ κινήθηκε σε δύο βασικούς άξονες. Ο πρώτος ήταν η προσπάθεια αντιμετώπισης της φτώχειας και της επαιτείας μέσω της ενίσχυσης της οργανωμένης και ορθολογικής φιλανθρωπίας, ενώ ο δεύτερος ήταν η επανεκπαίδευση και η επαγγελματική κατάρτιση των νέων Εβραίων. Ταυτόχρονα, η εβραϊκή ελίτ εισήγαγε μια σειρά πολιτικών για να ευθυγραμμιστεί με τις αναδυόμενες ιδέες της αστικής κουλτούρας και χρησιμοποίησε τις εφημερίδες της κοινότητας για να κοινοποιήσει τα σχέδια της και να αναπροσαρμόσει γνώριμες θρησκευτικές γιορτές ή να οργανώσει νέες επετείους συλλογικής μνήμης. Επί της ουσίας, η εβραϊκή ελίτ προσπάθησε να ακολουθήσει και σε αρκετές περιπτώσεις να προπορευτεί των εξελίξεων, που λάμβαναν χώρα εντός της οθωμανικής κοινωνίας του 19ου αιώνα, αναδεικνύοντας την τάση για πιο συγκεντρωτικά και ταυτόχρονα πιο συμμετοχικά μοντέλα εξουσίας.
Ρωσικός μοντερνισμός και κονστρουκτιβισμός στην προπολεμική σοβιετική εποχή (1917-1936): όψεις της σχέσης τέχνης-πολιτικής κατά την απόπειρα δημιουργίας ενός «νέου κόσμου»
Τασοπούλου, Πηνελόπη; Μπογιατζής, Βασίλης Α, 1971-; BOGIATZIS, VASSILIOS; Κατσάπης, Κώστας; KATSAPIS, KOSTAS; Political Science and History (Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, 2025-02-14)
Η εκτεταμένη χρήση του όρου «αβαντ – γκαρντ» από τα τέλη του 19ου αιώνα καθόρισε κάθε πρωτότυπη καλλιτεχνική κίνηση, που στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα γίνεται επαναστατική προσδίδοντας νέο κύρος στην αλήθεια της τέχνης. Μέσα στην αναταραχή που προκάλεσε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, και οι κοινωνικές συμπεριφορές, η ριζοσπαστική πρωτοπορία ανέπτυξε ένα πρότυπο για την τέχνη, στο οποίο η έμπνευση, η συλλογική διάσταση της ερευνητικής δημιουργικότητας, ο αγώνας της αφαίρεσης ενάντια στην πλαστικότητα και η ρήξη με την πολιτιστική κληρονομιά του παρελθόντος, συναντήθηκαν με την έντονη διάθεση για κοινωνική και πολιτική αλλαγή και σύγκρουση με το κατεστημένο. Στην προεπαναστατική Ρωσία, η ιδέα της προόδου και της καλλιτεχνικής αναγέννησης αναζήτησε τις ρίζες της στην ανάγκη της μεταμόρφωσης του κόσμου μέσω της τέχνης. Στη διάρκεια αυτής της αναζήτησης, η συγκυρία της Οκτωβριανής Επανάστασης και του Ρωσικού Εμφύλιου προσέλκυσε πολλούς δημιουργούς της ιστορικής «αβάντ – γκαρντ», που έσπευσαν να εργαστούν για τους Μπολσεβίκους στα πλαίσια του Σοβιετικού πειράματος για την πολιτιστική επανάσταση και την κοινωνική αλλαγή μέσω της τεχνολογίας και της μηχανικής. Η σχολή της Κονστρουκτιβιστικής τέχνης, έχοντας αποδεχτεί εξαρχής την επιστημονική ιδέα και το πνεύμα της, διακήρυσσε συγχρόνως μια εντελώς νέα προσέγγιση της αποστολής του καλλιτέχνη και των αναζητήσεών του. Η construction περιείχε δυναμισμό και λογική και μπορούσε να εφαρμοστεί παντού, ακόμη και στα πολιτικά συστήματα. Λέξη κλειδί κατά την περίοδο της αλλαγής στη Σοβιετική Ένωση, θα ακολουθήσει την εξελικτική της πορεία, που θα την ωθήσει να ακολουθήσει τις ανάγκες της αγοράς και της κατανάλωσης, μέχρι την υποτίμησή της από το ίδιο πολιτικό σύστημα που υπηρέτησε.
Η ιδιότυπη περίπτωση του Πέτρου Βλαστού: ένας στωικός απέναντι στην «παρακμή»
Κασφίκης, Νικόλαος-Κωνσταντίνος; Μπογιατζής, Βασίλης Α.; BOGIATZIS, VASSILIOS; Κατσάπης, Κώστας; KATSAPIS, KOSTAS; Political Science and History (Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, 2025-04-03)
Το θέμα του κειμένου αφορά τη περίπτωση του Πέτρου Βλαστού, ενός έλληνα διανοούμενου της διασποράς των τελών του 19ου αιώνα και αρχές του 20ου, ο οποίος, με εξαίρεση τα πρώτα νεανικά του χρόνια, έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του μεταξύ Ινδίας και Αγγλίας, ως υπάλληλος του εμπορικού Οίκου Ράλλη. Η φυσική απουσία του Πέτρου Βλαστού από την Ελλάδα δεν τον εμπόδισε να λάβει μέρος στην γενικότερη κίνηση ιδεών της εποχής. Αντιθέτως, οι παρεμβάσεις του θα τον αναδείξουν σε μια αρκετά σημαντική φυσιογνωμία διανοούμενου της περιόδου, φήμη που ωστόσο δεν θα καταφέρει να διατηρήσει και τα επόμενα χρόνια μετά τον θάνατό του. Η σκέψη του Βλαστού τοποθετείται σε μια γενικότερη κίνηση ιδεών που παρατηρούμε εκείνα τα χρόνια στη Δύση και η οποία σύγκλινε με έναν κύκλο ελλήνων διανοουμένων, εγχώριων και μη. Η κύρια θεματική ενότητα που έφερε κοντά τους εν λόγω έλληνες διανοούμενους είναι ιδέα πως η Ελλάδα ως πολιτισμός διανύει ένα κρίσιμο στάδιο παρακμής. Η έννοια της παρακμής θα γίνει κομβική στους κύκλους αυτούς οι οποίοι θα προσπαθήσουν να φανταστούν πιθανές εξόδους από το πολιτιστικό τέλμα στο οποίο έχει περιέλθει το έθνος. Η παρακάτω εργασία ασχολείται κυρίως με το πολιτικό και φιλοσοφικό σκέλος της σκέψης του Βλαστού. Αφενός, με τις προσπάθειές του για ανάπτυξη μιας φυλετικής θεωρίας και αφετέρου, την γενικότερη νιτσεϊκή φύση της σκέψης του. Το έργο του Βλαστού, πέρα απ’ το ότι μπορεί να θεωρηθεί ως η πρώτη συνεκτική προσπάθεια φυλετικής ανάλυσης εν Ελλάδι, χαρακτηρίζεται, επίσης, φιλοσοφικά, από μια νιτσεϊκή αντίληψη της ζωής ως πάλη, μια ιδέα που καταλαμβάνει περίοπτη θέση στους φιλοσοφικούς προβληματισμούς του εν λόγω διανοούμενου. Η κοσμοαντίληψη του Βλαστού, ωστόσο, θα διαφοροποιηθεί πλήρως από τους προβληματισμούς των άλλων ελλήνων διανοουμένων παρότι η στόχευση για υπέρβαση της παρακμής θα παραμένει ίδια. Στην εργασία μας, λοιπόν, θα προσπαθήσουμε να φέρουμε σε αντιπαράθεση την ιδιαίτερη προσέγγιση του Βλαστού με την έτερη, και επικρατέστερη στα ελληνικά πλαίσια, κριτική, η οποία είχε ως κέντρο προβληματισμού της την έννοια της ελληνικότητας. Ο Βλαστός θα αδιαφορήσει πλήρως για την έννοια αυτή και θα ακολουθήσει μια εναλλακτική πορεία. Τέλος, θα επιχειρήσουμε μια περιγραφή της πολιτικής και φιλοσοφικής ταυτότητας του Βλαστού, η οποία συχνά προκαλεί σύγχυση στους μελετητές του λόγω της δυσκολίας να ενταχθεί σε κάποιο γνωστό ιδεολογικό σχήμα.
Η δολοφονία του George Polk και οι αναταράξεις που προκάλεσε στο πολιτικό σύστημα της εποχής
Τσιάλας Σωτήριος; Παπαστράτης, Προκόπης, 1945-; Σπηλιωτοπούλου, Μαρία Ν.; Political Science and History (Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, 2025-03)
Σκοπό της παρούσας εργασίας αποτελεί η διερεύνηση της υπόθεσης μιας πολιτικής δολοφονίας ενός Αμερικάνου δημοσιογράφου , του George Polk , τον Μάϊο 1948 στην Θεσσαλονίκη . Ο George Polk, δημοσιογράφος του δικτύου C.B.S , επιχείρησε να πάρει συνέντευξη από τον Αρχιστράτηγο του Δ.Σ.Ε , τον Μάρκο Βαφειάδη και εντοπίστηκε νεκρός στη θάλασσα του Θερμαϊκού , πυροβολημένος εξ επαφής αλλά με όλα τα χρήματα και τιμαλφή επάνω του. Ο George Polk είχε ασκήσει τα προηγούμενα χρόνια έντονη κριτική ως προς την αποτελεσματικότητα των ελληνικών κυβερνήσεων οι οποίες αντί να επωφεληθούν από την αμερικανική βοήθεια του Σχεδίου Μάρσαλ και να βελτιώσουν την οικονομία και τις υποδομές της χώρας , αντ΄ αυτού την διοχέτευαν σε επιχειρηματικές ελίτ που διεύρυναν τη οικονομική τους ισχύ, τη στιγμή που η χώρα παρέμενε κατεστραμμένη στο έλεος του Εμφύλιου Πολέμου. Ξεκίνησε ένα παιχνίδι ευθυνών ανάμεσα στην Δεξιά και την Αριστερά για την δολοφονία του George Polk η οποία έως και σήμερα δεν έχει διαλευκανθεί πλήρως. Επιπρόσθετα η εργασία επιχειρεί να διερευνήσει το πολιτικό , οικονομικό , στρατιωτικό και διπλωματικό περιβάλλον της εποχής στην ταραγμένη αυτή περίοδο για την Ελλάδα, εν μέσω ανακατατάξεων που προκάλεσε ο Ψυχρός Πόλεμος ο οποίος ξεκινούσε εκείνη την εποχή.
Πολιτικά κόμματα και νεολαιίστικο κίνημα, η περίπτωση της Ελλάδας, 2006-2015
Βαγιώτη, Μελπομένη; Σεφεριάδης, Σεραφείμ Ι.; Σερντεδάκις, Νίκος; Political Science and History (Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, 2025-01-29)
Στην παρούσα διπλωματική εργασία μελετήσαμε την σχέση των πολιτικών κομμάτων και του νεολαιίστικου κινήματος την περίοδο 2006-2015. Η σχέση των κινημάτων της νεολαίας με τα πολιτικά κόμματα την περίοδο 2006-2015 στην Ελλάδα ήταν πολύπλοκη και εξελίχθηκε δυναμικά, επηρεασμένη από μια σειρά κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών παραγόντων, κυρίως με βάση την οικονομική κρίση που ξέσπασε από το 2008 και έπειτα. Οι βασικές φάσεις και τάσεις αυτής της σχέσης ήταν το φοιτητικό κίνημα της περιόδου 2006-2007, η νεανική εξέγερση μετά την δολοφονία του δεκαπεντάχρονου Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, η παρουσία της νεολαίας στα κινήματα που έλαβαν χώρα στην οικονομική κρίση και η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ έως την εκλογή του την περίοδο 2012-2015. Την περίοδο 2006-2007 οι φοιτητικές κινητοποιήσεις πραγματοποιήθηκαν κατά της συνταγματικής αναθεώρησης του άρθρου 16 που ουσιαστικά άνοιγε τον δρόμο για την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Τα κόμματα της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς αντέδρασαν θετικά στο κίνημα, και με καθυστερημένη αλλά θετική αντίδραση αντιμετώπισε το κίνημα και το ΚΚΕ. Το ΣΥΡΙΖΑ επίσης κράτησε θετική στάση. Οι νεολαίες των παραπάνω κομμάτων κράτησαν ηγετικό ρόλο στο κίνημα. Ενάμιση χρόνο μετά δολοφονείται ο δεκαπεντάχρονος μαθητής στην περιοχή των Εξαρχείων από τον ειδικό φρουρό Επαμεινώνδα Κορκονέα. Το γεγονός αυτό πυροδότησε μια σειρά από μαζικές διαδηλώσεις της νεολαίας που χαρακτηρίστηκαν από έντονα επεισόδια βίας και σκληρή αντιμετώπιση από της δυνάμεις καταστολής του κράτους. Τα αριστερά κόμματα στήριξαν τη νεολαία, κυρίως το ΣΥΡΙΖΑ και η εξωκοινοβουλευτική Αριστερά, αλλά και το ΚΚΕ παίρνοντας όμως αποστάσεις από τον ανατρεπτικό χαρακτήρα του κινήματος. Η επόμενη φάση περιλαμβάνει την περίοδο της οικονομικής κρίσης και τα κινήματα των «πλατειών» με βασικό πρωταγωνιστή το ΣΥΡΙΖΑ και εν γένει την Αριστερά και σε ξεχωριστές κινητοποιήσεις το ΚΚΕ. Η συμμετοχή της νεολαίας σε αυτά τα κινήματα δημιούργησε δυσφορία απέναντι στα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα, και μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ φάνηκε να κερδίζει από αυτή την αντίδραση, προβάλλοντας ως αντιμνημονιακή δύναμη. Επιπλέον το φοιτητικό κίνημα την περίοδο εκείνη βρισκόταν σε μια κρίσιμη καμπή. Τέλος θα δούμε πώς η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία το 2015 συνδέθηκε με την κινηματική νεολαία. Σε αυτήν την περίπτωση η σχέση της νεολαίας με τα κόμματα έγινε πιο πολιτικοποιημένη, εφόσον οι νέοι συνειδητοποίησαν πως τα προβλήματα της ανεργίας, της φτώχιας και του αβέβαιου μέλλοντος είχαν διογκωθεί από την κακή διαχείριση των κυβερνώντων και όφειλαν να το αντιμετωπίσουν.
Πτυχές του καπνικού ζητήματος κατά τη διάρκεια της κατοχής και της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου
Τριγώνης, Τάσος; Παπαστράτης, Προκόπης, 1945-; Λυμπεράτος, Μιχάλης; Political Science and History (Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, 2011)
Η παρούσα εργασία αποτελεί μια προσπάθεια διερεύνησης και κατανόησης ορισμένων ειδικών ζητημάτων της ελληνικής «καπνικής οικονομίας» κατά τη διάρκεια της Κατοχής και της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου. Το πρώτο μέρος, η βάση της εργασίας, αποτελεί μια επισκόπηση των όρων λειτουργίας του συστήματος εμπορικής και βιομηχανικής αξιοποίησης των ελληνικών ανατολικών καπνών που εγκαθίδρυσαν οι γερμανικές αρχές κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Αναδεικνύεται η διαδικασία απόσπασης των εγχώριων αποθεμάτων καπνού και η μεταφορά τους στην επικράτεια του Ράιχ για λογαριασμό γερμανικών καπνοβιομηχανιών, η εξέλιξη της εγχώριας καπνοκαλλιέργειας και η λειτουργία της εγχώριας καπνοβιομηχανίας. Στο Δεύτερο Μέρος της εργασίας παρουσιάζεται η ιδιόρυθμη κοινωνική και πολιτική συγκυρία της πρώτης περιόδου μετά την απελευθέρωση, η οποία σφραγίζεται από την στρατιωτική και πολιτική περιθωριοποίηση του «εσωτερικού εχθρού», αλλά και την ατιμωρησία όσων κατηγορήθηκαν για οικονομική συνεργασία με τους στρατούς κατοχής. Αναδεικνύεται επίσης το ζήτημα των όρων της εμπορικής αξιοποίησης των λεγάμενων «διασωθέντων καπνών» της Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης και των κοινωνικών και πολιτικών αντιπαραθέσεων που πυροδότησε, η κατάληξη του οποίου αντικατοπτρίζει τις γενικότερες εξελίξεις στο κεντρικό πολιτικό επίπεδο. Οι διασωθείσες αυτές ποσότητες καπνών τις οποίες είχαν αποσπάσει από τους παραγωγούς τις περιοχής οι συνεργαζόμενοι με τις βουλγαρικές αρχές κατοχής καπνεμπορικοί οίκοι, το φθινόπωρο του 1944 πέρασαν υπό τον έλεγχο εαμικών καπνοπαραγωγικών και καπνεργατικών οργανώσεων περιοχής και ανακυρήχθηκαν «λαϊκή περιουσία». Ακολούθησε, έπειτα από τη λήξη της δεκεμβριανής σύγκρουσης και την ανακατάληψη της υπαίθρου από τα σώματα της Εθνοφυλακής και των βρετανικών στρατιωτικών δυνάμεων, η ανακύρηξή τους από την κυβέρνηση Πλαστήρα ως «λεία πολέμου» και η εκποίηση μέρους τους στην εγχώρια καπνοβιομηχανία. Εν συνεχεία αναδεικνύεται το πλαίσιο επανενεργοποίησης του παραγωγικού δυναμικού της εγχώριας καπνοβιομηχανίας στις μεταπολεμικές συνθήκες, το οποίο χαρακτηρίζεται - παρά τις αντίθετες προϋποθέσεις- από την πλήρη επαναφορά στο προπολεμικό καθεστώς του «ελεύθερου συναγωνισμού», η δημόσια αντιπαράθεση για την ομαλοποίηση του καθεστώτος διανομής του παραγόμενου προϊόντος στην εγχώρια κατανάλωση και τα περιθώρια συνδικαλιστικής και πολιτικής δράσης του εργατικού προσωπικού στα χρόνια του εμφυλίου. Στο Δεύτερο μέρος αναδεικνύεται το χρονικό της πολιτικής αποκατάστασης του καπνεμπόρου Τακβόρ Τακβοριάν, Γάλλου υπηκόου, καταδικασθέντος το 1946 από το Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων Κομοτηνής για οικονομική συνεργασία με τον εχθρό. Η περίπτωση του Τακβοριάν δεν αποτελεί μια ενδεικτική περίπτωση δωσίλογου ο οποίος αποκαταστάθηκε από όργανα του ελληνικού κράτους, καθώς, έχοντας στενές διασυνδέσεις μεταπολεμικά με το Γαλλικό Μονοπώλιο Καπνού, θα καταφέρει να εγγράψει το ζήτημα της ευνοϊκής επίλυσης της υπόθεσής του στο πλέγμα των ελληνογαλλικών εμπορικών συναλλαγών της πρώτης μεταπολεμικής περιόδου. Στο Τρίτο και τελευταίο μέρος της εργασίας παρουσιάζεται η εξέλιξη του ελληνογερμανικού εμπορίου καπνού κατά την πρώτη μεταπολεμική περίοδο και έως τις αρχές της δεκαετίας του 1960 και οι προσπάθειες των ελληνικών κυβερνήσεων να επαναφέρουν τα ελληνικά ανατολικά καπνά στους παραγωγικούς προσανατολισμούς της γερμανικής καπνοβιομηχανίας. Εγχείρημα εξαιρετικά δύσκολο, το οποίο συνοδεύτηκε από την απαλλαγή Γερμανών κατηγορούμενων γτα εγκλήματα πολέμου. Από το 1945, στη σημαίνουσα για την ελληνική εξαγώγιμη καπνοπαραγωγή γερμανική αγορά, όπως άλλωστε και στην υπόλοιπη (δυτικο)ευρωπαϊκή αγορά, σημειώνεται μια σειρά μετασχηματισμών και αλληλεπιδράσεων, στο επίκεντρο των οποίων βρίσκεται η ανυποχώρητη στάση του αμερικανικού καπνεμπορικού κεφαλαίου για την προνομιακή κατάκτηση νέων αγορών και την υποχρεωτική απορρόφηση των πλεοναζόντων αμερικανικών αποθεμάτων. Παράγωγο των διεργασιών αυτών αποτέλεσε τελικά η μεταστροφή των καπνιστικών συνηθειών του ευρωπαϊκού καταναλωτικού κοινού μέσω της απώθησης του αμιγούς ανατολικού τσιγάρου και της υποκατάστασης του από τα τσιγάρα American blend, τα οποία παράγονταν από αμερικανικές ποικιλίες αναμειγνυόμενες με μικρότερο ποσοστό ανατολικών καπνών.
Ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική και σχέσεις με τρίτες χώρες
Τριανταφύλλου, Αναστασία; Καψάλης, Απόστολος; Χριστόπουλος, Δημήτρης, 1969- ; Political Science and History (Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, 2024-03-24)
Αντικείμενο της παρούσης εργασίας είναι οι εταιρικές σχέσεις συνεργασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τρίτες χώρες εντός του πλαισίου της Μεταναστευτικής της Πολιτικής . Η εργασία οργανώνεται σε έξι κεφάλαια. Στο πρώτο κεφάλαιο, επιχειρείται μια θεωρητική προσέγγιση της εξωτερικοποίησης της μεταναστευτικής πολιτικής στον ευρωπαϊκό χώρο. Πραγματοποιείται μια σύντομη ιστορική αναδρομή σε κομβικές συμφωνίες που καθόρισαν την παραπάνω πολιτική, αναλύεται η πρακτική της εφαρμογή και παρουσιάζεται το περιεχόμενο του νέου Ευρωπαϊκού Συμφώνου για το Άσυλο και τη Μετανάστευση Στα επόμενα κεφάλαια, παρατίθενται τα δεδομένα και η εφαρμογή της παραπάνω πολιτικής στις χώρες της Αφρικής. Στο δεύτερο και τρίτο κεφάλαιο ,παρουσιάζεται το πλαίσιο των εταιρικών σχέσεων Ευρώπης-Αφρικής και εξετάζονται οι περιπτώσεις της Τυνησίας και του Μαρόκου. Γίνεται εκτενής αναφορά στους τομείς της συνεργασίας τους με την Ένωση και ελέγχονται τα αποτελέσματα αυτής στα ζητήματα της μετανάστευσης, της διαχείρισης των συνόρων και της ασφάλειας. Επιπλέον, καταδεικνύονται οι προκλήσεις της παραπάνω σχέσης αναφορικώς με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Στο τέταρτο κεφάλαιο, μελετώνται οι σχέσεις Ευρώπης και Αιγύπτου. Περιγράφονται οι λόγοι για τους οποίους η Αίγυπτος θεωρείται ως κομβικός στρατηγικός εταίρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εξετάζονται οι μεταξύ τους συμφωνίες. Παρουσιάζεται η μεταναστευτική πολιτική της Αιγύπτου και αναλύονται οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει στη συνεργασία της με την Ευρώπη. Στο πέμπτο κεφάλαιο, μελετάται η Κοινή Δήλωση Ευρωπαϊκής Ένωσης- Τουρκίας του 2016. Διερευνώνται οι σχέσεις Ευρώπης-Τουρκίας και η προσφυγική κρίση του 2015.Εξετάζεται το περιεχόμενο της Δήλωσης αλλά και τα αποτελέσματα της ενώ αναλύεται η μεταναστευτική πολιτική της Τουρκίας και η κατάσταση των Σύρων προσφύγων. Γίνεται αναφορά και στον ρόλο της Ελλάδας . Στο τελευταίο κεφάλαιο εξετάζεται η περίπτωση της Αβανίας και το Μνημόνιο Κατανόησης με την Ιταλία. Η σκοπιμότητα της εργασίας αφορά να εντοπισθεί το κατά πόσο οι στόχοι της Ευρώπης υλοποιούνται από τη μεταναστευτική της πολιτική. Παράλληλα ,να καταδειχθεί το εάν οι συμφωνίες που συνάπτει με τρίτες χώρες για τη διαχείριση του μεταναστευτικού είναι συμβατές με το Ευρωπαϊκό και Διεθνές Δίκαιο και δεν καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ως μεθοδολογία χρησιμοποιήθηκε η βιβλιογραφική έρευνα
Η αποκατάσταση της δημοκρατίας και η αναδιάταξη της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής (1974-1981)
Ασημακόπουλος, Ιωάννης; Λαγάνη, Ειρήνη; Παπαδημητρίου Δέσποινα; Political Science and History (Πάντειον Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, 2025-03-18)
Η παρούσα εργασία επιχειρεί να διερευνήσει και να αποτυπώσει τους τρόπους εκείνους με τους οποίους μια χώρα με καθημαγμένους θεσμούς, ελέω τόσο της προηγηθείσας δικτατορίας όσο και των εγγενών αδυναμιών του μεταπολεμικού – μετεμφυλιακού κράτους, μπόρεσε να αναγεννηθεί και, επί της ουσίας, να διαμορφώσει μια νέα πολιτική και διπλωματική φυσιογνωμία κατά την περίοδο 1974-1981. Και, φυσικά, το πώς η κυβέρνηση της Αθήνας, ενστερνιζόμενη την αντίληψη ότι η «Ελλάς ανήκει εις την Δύσιν», κατόρθωσε να υπηρετήσει το εθνικό συμφέρον, όπως αυτή το αντιλαμβανόταν. Η εργασία διακρίνεται σε υπο – κεφάλαια, τα οποία αφορούν στις διάφορες πτυχές και υπο – διαιρέσεις της εξωτερικής πολιτικής που ακολούθησαν ο Κ. Καραμανλής και οι κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας κατά την χρονική περίοδο 1974-1980, ενώ γίνεται αναφορά και στο επιστέγασμα αυτής της περιόδου, ήτοι στην πρωθυπουργία Γ. Ράλλη του 1980-81. Συγκεκριμένα, εξετάζονται ενδελεχώς α) οι σχέσεις της Αθήνας με το ΝΑΤΟ και τον αμερικανικό παράγοντα, β) οι ελληνο – τουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό ζήτημα, γ) η περαιτέρω προσέγγιση Ελλάδος – Ε.Ο.Κ. και η ολοκλήρωση της προσχώρησης της χώρας μας σε αυτήν, δ) η βαλκανική πολιτική του Κ. Καραμανλή, ε) το αραβικό «άνοιγμα» του Κ. Καραμανλή, στ) οι σχέσεις της Ελλάδος με την Ε.Σ.Σ.Δ. και τον ανατολικό συνασπισμό, ζ) οι σχέσεις της Ελλάδος με την Κίνα. Συμπεραίνεται ότι η ελληνική εξωτερική πολιτική της υπό εξέταση περιόδου υπήρξε τομή αλλά και συνέχεια της προηγούμενης περιόδου, αντανακλώντας τόσο τις γεωπολιτικές συγκυρίες όσο και τις εσωτερικές ανάγκες της χώρας. Βασισμένη στις θεμελιώδεις αρχές της ενσωμάτωσης στη Δύση, της ανάπτυξης ισορροπημένων σχέσεων με τους Βαλκάνιους γείτονες και της διατήρησης της εθνικής κυριαρχίας, η μεταπολιτευτική εξωτερική πολιτική αντανακλά τη σύνθετη αλληλεπίδραση διεθνών και εγχωρίων παραγόντων. Η επίσημη ένταξη της Ελλάδας στην Ε.Ο.Κ., η αποχώρηση από και η επιστροφή στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, καθώς και η διαρκής αναζήτηση ποικίλων διπλωματικών ερεισμάτων έναντι της κλιμακούμενης τουρκικής απειλής είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής της εν λόγω περιόδου. Ιδιαίτερη, δε, μνεία γίνεται στις διαρκώς αυξανόμενες εντάσεις στις ελληνο – τουρκικές σχέσεις, όπως επίσης και στην σταθερή στήριξη μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης του Κυπριακού εκ μέρους της Αθήνας. Σημειωτέον, εξ άλλου, ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις αυτής της περιόδου αξιοποίησαν το πνεύμα της διεθνούς ύφεσης, δηλαδή της άμβλυνσης του ψυχροπολεμικού ανταγωνισμού μεταξύ Η.Π.Α. και Ε.Σ.Σ.Δ., προκειμένου να αναδείξουν στα διεθνή fora, με προεξάρχουσα την Διάσκεψη για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (Δ.Α.Σ.Ε.), τη σημασία της πολυμερούς συνεργασίας και την ανάγκη τηρήσεως της διεθνούς νομιμότητας. Η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας κατά τη Μεταπολίτευση ενσωμάτωσε τις εμπειρίες του παρελθόντος και ανταποκρίθηκε στις προκλήσεις του παρόντος, διαμορφώνοντας μια στρατηγική που επηρέασε την χώρα για δεκαετίες. Η ισορροπία ανάμεσα στις δυτικές συμμαχίες, τη βαλκανική συνεργασία και την επιμονή στην υπεράσπιση των εθνικών συμφερόντων καθόρισε την πορεία της Ελλάδας σε μια περίοδο πολλών εντάσεων και αλλαγών. Η κληρονομιά αυτής της περιόδου, που ολοκληρώνεται με την πρωθυπουργία Γ. Ράλλη το 1980-81, συνίσταται στο ότι μια καλά σχεδιασμένη εξωτερική πολιτική μπορεί να προσαρμόζεται στις διεθνείς συνθήκες, διατηρώντας ταυτοχρόνως την συνέπειά της ως προς την προάσπιση των μακροπρόθεσμων συμφερόντων της χώρας.
Εκκλησία και κοινωνία στη Βέροια Από την απελευθέρωση μέχρι την μετεμφυλιακή εποχή(1912-1958)
Χαλκιάς, Τιμόθεος; Μητρ. Καστέλλιος; Μητρ. Βιαννός; Νανάκης, Ανδρέας (Θεολογική Σχολή ΑΠΘ, 2011)
Η Βέροια, πρωτεύουσα του νομού Ημαθίας, είναι μία από τις πιο γνωστές μακεδονικές πόλεις με αδιάκοπη παρουσία από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Από τα χρόνια του μακεδονικού βασιλείου, των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, του Βυζαντίου, της οθωμανικής περιόδου, μέχρι και τα νεότερα χρόνια, η πόλη διαδραματίζει ένα ρόλο δυναμικό.
Ο δοσιλογισμός, τα Τάγματα Ασφαλείας και το ΕΑΜ: η περίπτωση της Αργολίδας
Γαλάνης, Γεώργιος Β.; Παπαστράτης, Προκόπης, 1945-; Λαγάνη, Ειρήνη; Κουντούρη, Φανή; Πάντειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας (Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, 2015)
Σκοπός της εργασίας είναι παρουσιάζεται η αντιπαράθεση των Ταγμάτων Ασφαλείας και των δυνάμεων του ΕΛΑΣ στην περιοχή της Αργολίδας κατά την περίοδο της Απελευθέρωσης. Πιο συγκεκριμένα μελετάμε τις τοπικές συνθήκες και τη σημασία τους στη διαπραγμάτευση που έγινε ανάμεσα στην ΕΑΜική επιτροπή και στην επιτροπή κατοίκων της πόλης του Άργους. Ειδικότερα εξετάζουμε : Πώς απαντήθηκε την κρίσιμη στιγμή της Απελευθέρωσης το ζήτημα της εξουσίας στην περιοχή του Άργους; Ποιες επιλογές ακολούθησαν οι δυνάμεις της Αντίστασης από τη μια πλευρά και τα Τάγματα Ασφαλείας από την άλλη; Ποιες τοπικές συνθήκες και κοινωνικές σχέσεις είχαν διαμορφωθεί πριν την κατοχή και πως αυτές επηρέασαν τις επιλογές των κατοίκων της περιοχής και την εξέλιξη των γεγονότων; Σε ποιο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο τέθηκαν τα διλήμματα της Κατοχής και της Απελευθέρωσης; Επίσης επιχειρούμε να περιγράψουμε συνοπτικά τον τρόπο που διοικήθηκε η πόλη Γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στις δίκες των δωσίλογων της περιοχής και τις σχετικές αποφάσεις των Ειδικών Δικαστηρίων Δοσίλογων, μέσα στο γενικότερο πλαίσιο της ποινικής δίωξης των δoσίλογων στην Ελλάδα και το ακόμα ευρύτερο διεθνές πλαίσιο για την τιμωρία των εγκληματιών πολέμου και των συνεργατών των κατακτητών. Η χαρτογράφηση αυτών των δικών συνεισφέρει σημαντικά στην ανασύσταση της αντιπαράθεσης των δυνάμεων της αντίστασης με το μπλοκ των δυνάμεων που επέλεξαν το δρόμο της συνεργασίας με τον κατακτητή.
Διοικητικοί μηχανισμοί και κρατικές δομές του Δημοκρατικού Στρατού στην Πελοπόννησο: η θνησιγενής Λαϊκή Δημοκρατία
Κανελλόπουλος, Γεώργιος Ν.; Παπαδημητρίου, Δέσποινα Ι .; Παπαστράτης, Προκόπης, 1945-; Κοταρίδης, Νίκος Γ., 1957-; Πάντειο Πανεπιστήμιο, Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας (Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών, 2015)
Η ίδρυση της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης κατά τη διάρκεια του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου οδήγησε στο σχηματισμό διοικητικών και κρατικών δομών στις ανταρτοκρατούμενες περιοχές. Η Πελοπόννησος με όλες τις γεωγραφικές, κοινωνικές, πολιτικές και στρατιωτικές ιδιαιτερότητες της ήταν μια από τις περιοχές αυτές. Μέσω αυτών των, κρατικού τύπου, δομών δημιουργήθηκε μια αμφίδρομη σχέση μεταξύ Δημοκρατικού Στρατού Πελοποννήσου και τοπικής κοινωνίας που με τη σειρά της δημιούργησε το θεσμικό πλέγμα πάνω στο οποίο στηρίχθηκε η θνησιγενής Λαϊκή Δημοκρατία.

Περιήγηση

Πρόσφατες Υποβολές