Κοινωνικές αναπαραστάσεις, πρακτικές και χρήσεις του σώματος
Κύρια Υπευθυνότητα:
Αρώνη, Αγγελική
Επιβλέπων:
Σακαλάκη, Μαρία
Θέματα:
Σώμα, Ανθρώπινο -- Κοινωνικές απόψεις Σώμα, Εικόνα του Ανθρώπινη φυσιολογία Σώμα, Ανθρώπινο (Φιλοσοφία) Body, Human -- Social aspects Body image Human physiology Body, Human (Philosophy)
Ημερομηνία Έκδοσης:
2008
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Στο πλαίσιο της σύγχρονης καταναλωτικής κοινωνίας το ανθρώπινο σώμασυνιστά φορέα συμβολικής αξίας και κεντρικό στοιχείο της μετανεωτερικήςαίσθησης της ταυτότητας του ατόμου. Ο καταναλωτικός καπιταλισμός κατασκευάζεικαι πουλάει την εικόνα ενός σώματος-παζλ που αποτελείται από διάφορα κομμάτια,κάθε ένα από τα οποία χρειάζεται περιποίηση, βελτίωση και συντήρηση. Τοανθρώπινο σώμα γίνεται ένα σχέδιο εργασίας κι εντάσσεται σε μια δυναμικήδιαδικασία γίγνεσθαι, καθώς ένα ολόκληρο πλέγμα από πρακτικές και τεχνικέςτροποποίησης κι αναδιαμόρφωσης αναπτύσσεται για να διευκολύνει και ναπροωθήσει τις κοινωνικές του λειτουργίες και χρήσεις.Ο στόχος της παρούσας έρευνας είναι να εξετάσει τις κοινωνικέςαναπαραστάσεις, τις πρακτικές και τις χρήσεις του σώματος, να προσεγγίσει τηνΕικόνα Σώματος καθώς και να διερευνήσει τη σχέση του Τόπου Ελέγχου τόσο με τηνΕικόνα Σώματος όσο και με τις σωματικές πρακτικές.Το υλικό για τις κοινωνικές αναπαραστάσεις συγκεντρώθηκε με τη μέθοδοτων ελεύθερων συνειρμών. Για την επεξεργασία του corpus των λέξεων-συνειρμώνχρησιμοποιήθηκε η μέθοδος της ανάλυσης περιεχομένου και η δομική μέθοδοςπροσέγγισης του Vergès (1996). Για την Εικόνα του Σώματος χρησιμοποιήθηκε ηΚλίμακα Σωματικής Ικανοποίησης (Franzoi και Shields, 1984) και για τον ΤόποΕλέγχου η Τρισδιάστατη Κλίμακα του Τόπου Ελέγχου της Levenson (1981).Το δείγμα αποτέλεσαν 332 άτομα και ανεξάρτητες μεταβλητές υπήρξαν η ηλικία, τοφύλο και η κοινωνική τάξη.Στην παρούσα εργασία το φύλο φάνηκε να είναι η σημαντικότερη ανεξάρτητημεταβλητή σε σχέση με τις αναπαραστάσεις, και τις πρακτικές του σώματος, καισυνδέεται κατά ένα μεγάλο βαθμό με τον τρόπο που το υποκείμενο βιώνει,αντιλαμβάνεται και μεταχειρίζεται την σωματική του υπόσταση.Οι συνειρμοί που παρήγαγαν τα άτομα του δείγματος αφορούσαν κατά κύριο λόγο σεμέρη του σώματος ή μεμονωμένα όργανα, σε ένα κατακερματισμένο σώμα. Οικοινωνικές αναπαραστάσεις των γυναικών για το σώμα, συνδέονται με θέματα πουέχουν σχέση με το σώμα τους ως αντικείμενο, ένα αντικείμενο που οφείλει να είναικαι να προσφέρεται όμορφο στο βλέμμα του άλλου, ενώ η θεματική των κοινωνικώναναπαραστάσεων των αντρών συνδέεται περισσότερο με το σώμα-υποκείμενο, πουλειτουργεί, κινείται, βιώνει και απολαμβάνει.Η Εικόνα του σώματος, δεν παρουσίασε στατιστικά σημαντική διαφορά ανάμεσαστους άντρες και τις γυναίκες, με το επίπεδο ικανοποίησης του δείγματος να μην είναιιδιαίτερα υψηλό υποδηλώνοντας πως για την πλειονότητα των ατόμων η σχέση με τοσώμα τους δεν είναι ικανοποιητική καταδεικνύοντας πως η σωματική δυσαρέσκειαείναι κοινό χαρακτηριστικό τόσο των γυναικών όσο και των αντρών. Παρόλα αυτάστατιστικά σημαντική διαφορά παρουσιάστηκε σε σωματικές πρακτικές μεταξύ τωναντρών και των γυναικών, όπου διαφαίνεται πως ενώ οι γυναίκες παρουσιάζουνσυμμόρφωση προς τα πρότυπα και τους τρόπους που τους υποδεικνύονται για τηνεπίτευξή τους οι άντρες ακόμα αντιστέκονται.Τα ερευνητικά αποτελέσματα σχετικά με τη διασύνδεση της Εικόνας του Σώματος μετον Τόπο Ελέγχου έδειξαν πως τα άτομα με εσωτερικό τόπο ελέγχου παρουσιάζουνμε στατιστικά σημαντική διαφορά μεγαλύτερη βαθμολογία (θετικότερασυναισθήματα) προς το σώμα τους από τα άτομα με εξωτερικό τόπο ελέγχου.
Abstract:
Within the context of consumer society the human body becomes a bearer of symbolicvalue as well as a central element in the postmodern sense of personal and socialidentity. Consumer capitalism constructs and sells the image of a body-puzzleconsisting of various parts each of which is in need of improvement, enhancement andmaintenance. The body becomes a project and gets involved in a dynamic andongoing process of becoming, as a vast array of practices and techniques ofmodification and reconstruction is developed to facilitate and promote its socialfunctions and usages.The purpose of the present study is to examine the social representations, the practicesand the usages of the body, to explore Body Image, and to investigate the relationshipbetween Locus of Control, Body Image and body practices. The material for the socialrepresentations was obtained with the method of free associations. The corpus of thewords was analyzed with the method of content analysis and the structural approachof social representations (Vergès, 1996). The tests used were the Body Esteem Scale(Franzoi και Shields, 1984) and the Levenson Tri-Dimensional Locus of Control Scale(1981).The sample of the research consisted of 332 individuals and the independed variableswere age, sex and social class. In the present study sex was shown to be the mostcritical variable in regard of the social representations and practices of the body as it isrelated to a great degree with the way the individual experiences, perceives and useshis/her bodily existence. The associations produced were mainly concerned with partsof the body or separate organs, refering to a fragmented body. The socialrepresentations of the women were associated to the body as an object. An objectrequired to be aesthetically beautiful to the gaze of others while the socialrepresentations of the men were related to the body as a subject which functions,moves, experiences and enjoys. Body Image was not proven to be statisticallydifferent between men and women with the level of bodily satisfaction not particularlyhigh indicating that bodily disatisfaction is a trait shared by both men and women ofthe sample. Despite this result the body practices were proven to be statisticallydifferent with the women demonstrating a greater compliance towards the ideal socialstandards of the body beautiful and an intense preoccupation with various techniquesand grooming behaviors while men still resist. The results also showed that subjectswith internal Locus of Control had statistically higher scores (more positive feelingstowards their bodies) than subjects with external Locus of Control.
Περιγραφή:
Διατριβή (διδακτορική) - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Ψυχολογίας, 2008
Περιγραφή:
Περιέχει βιβλιογραφικές παραπομπές (σ. 154-172) και παράρτημα