Θεραπείες ελέω πνευμάτων: Έλληνες ασθενείς, βραζιλιάνικες θεραπείες και το ζήτημα της ανασυγκρότησης της υποκειμενικότητας
Τίτλος:
Healings by the grace of spirits: Greek patients, brazilian healings and the issue of reconstruction of subjectivity
Κύρια Υπευθυνότητα:
Μητροπούλου, Αγγελική Α.
Επιβλέπων:
Παπαγαρουφάλη, Ελένη
Θέματα:
Keywords:
Πνευματιστικές θεραπείες, Έλληνες ασθενείς, βραζιλιάνικος πνευματισμός, καρντεσισμός, νέα πνευματική εποχή, εναλλακτικές θεραπείες, Ελλάδα και νέα εποχή, (ανα)συγκρότηση της υποκειμενικότητας, φαινομενολογία της συνείδησης ενσυναίσθηση, δημιουργική επινόηση, ελληνορθόδοξα θαύματα, ιατρικές πρακτικές, ιατρική ανθρωπολογία, ανθρωπολογία της ασθένειας και της θεραπείας Spiritual healing, Brazilian healers, spiritism, Greek patients, allan kardek, new age, (re)constitution of subjectivity, phenomenology of perception, empathy, Maurice Merleau-Ponty, Pierre Bourdieu, habitus, orthodox miracles, biomedical practices, medical anthropology, anthropology of illness and healing
Ημερομηνία Έκδοσης:
2016
Εκδότης:
Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών
Περίληψη:
Στην παρούσα διδακτορική διατριβή μελετώ σύγχρονους Έλληνες και σύγχρονες Ελληνίδες που αντιμετώπισαν σοβαρά γεγονότα ασθένειας και κατέληξαν να αποδώσουν τη θεραπεία τους στις πρακτικές της βραζιλιάνικης εκδοχής της πνευματιστικής παράδοσης. Ωστόσο, μέσα από την έρευνά μου προκύπτει σαφώς πως οι συνομιλητές μου κατέφυγαν στον βραζιλιάνικο πνευματισμό επειδή δεν είχαν καταφέρει να «βρουν γιατρειά» στις πολιτισμικά διαθέσιμες και συναισθητηριακά οικείες θεραπευτικές λύσεις του βιοϊατρικού και του ελληνορθόδοξου πεδίου, στις οποίες εναπόθεσαν καταρχάς τις ελπίδες θεραπείας τους. Εντός αυτής της συλλογιστικής, το αναλυτικό ενδιαφέρον της παρούσας έρευνας προκύπτει από το γεγονός πως οι συνομιλητές μου κατέφυγαν στην εκ μέρους τους θεωρούμενη ως ξένη/μη οικεία πνευματιστική θεραπευτική πρόταση «από απόλυτη ανάγκη», αλλά και από το ότι κάποιοι εξ’ αυτών πίστεψαν τελικά πως θεραπεύτηκαν από τα μέχρι πρότινος άγνωστά τους βραζιλιάνικα πνεύματα.Με αυτά τα εθνογραφικά δεδομένα, πρωταρχικός στόχος μου είναι να περιγράψω την εν λόγω διαπολιτισμική –ελληνοβραζιλιάνικη− θεραπευτική σχέση και να καταθέσω την κατανόησή μου αναφορικά με τον τρόπο που μία εντοπισμένη αλλού θεραπευτική πρόταση (εν προκειμένω η βραζιλιάνικη πνευματιστική) δύναται να ταξιδέψει στο καθέκαστο εντοπισμένο εδώ (εν προκειμένω στον ελληνικό τόπο) και να μετατραπεί σταδιακά σε «οντο-λογικό» στοιχείο του. Σε στοιχείο που δύναται να επιτρέψει στα υποκείμενα να βιώσουν, κατά το δυνατόν, τις εμπειρίες ασθένειας και θεραπείας μέσα και από το βλέμμα του άλλου/ξένου. Αντίστοιχα, απώτερος αναλυτικός στόχος μου είναι να συμμετέχω στην αναλυτική συζήτηση του κλάδου της αποκαλούμενης σήμερα ιατρικής ανθρωπολογίας, η οποία επιδιώκει να εμβαθύνει στα ζητήματα της υποκειμενικής συγκρότησης και ανασυγκρότησης, μέσα από την αναλυτική στροφή στις εμπειρίες ασθένειας και θεραπείας των εκάστοτε πολιτισμικών υποκειμένων. Εν ολίγοις, επιχειρώ να διακρίνω το πώς κάποιοι από τους συνομιλητές μου έφθασαν να πιστέψουν στο συναισθητηριακά ξένο προς αυτούς βραζιλιάνικο πνευματιστικό σύμπαν και να εμβαθύνω στο τι μπορεί να μας φανερώσει η μη προβλεπόμενη, νεοσύστατη αυτή σχέση εμπιστοσύνης/πίστης, όσον αφορά στη δυνατότητα και το εύρος της υποκειμενικής αλλαγής. Αυτό που υποστηρίζω, εμπνεόμενη κυρίως από τη φαινομενολογική προσέγγιση του Maurice Merleau-Ponty, είναι πως το καθεστώς αδήριτης θεραπευτικής ανάγκης που ώθησε τους συνομιλητές μου να έρθουν σε επαφή με τις βραζιλιάνικες πνευματιστικές θεραπείες και την νεοεποχική/εναλλακτική αύρα που σήμερα τις συνοδεύει, δύναται να μας αποκαλύψει στοιχεία σχετικά, όχι μόνο με το ήδη συγκροτημένο και σωματοποιημένο περί ασθένειας και θεραπείας ελληνικό νόημα, αλλά και με τη δυνατότητα διεύρυνσης −ανασυγκρότησης− του τελευταίου. Στοιχεία που επιβεβαιώνουν, κατά τη γνώμη μου, τη μερλωποντιανή θέση αναφορικά με τη δυνατότητα της υποκειμενικής δημιουργικής επινόησης/ανάκτησης∙ δηλαδή, με τη σπάνια και συνήθως σχετιζόμενη με οριακά/επώδυνα γεγονότα, δυνατότητα των υποκειμένων να παρεμβαίνουν στο πολιτισμικά συγκροτηθέν μέρος της ύπαρξής τους, έστω ανεπίγνωστα και ατελώς.
Abstract:
This doctoral thesis studies contemporary Greeks who faced serious illnesses and ended up attributing their healing to the spirits of the brazilian version of Allan Kardec’ s Spiritism. However, my research showed that my interlocuters turned to brazilian Spiritism only because they hadn’t managed to regain their health through the culturally available and sensorially familiar healing solutions of the biomedical and the Christian/orthodox field, on which they "naturally" – as Greeks- pinned at first their hopes. In that respect, the analytical interest of the present thesis arises mainly from the fact that the, under analysis, greek patients resorted to the (by them considered as) foreign/unfamiliar brazilian, spiritual proposal only because they found themselves in absolute need of therapeutic solution. In terms of that ethnographic data, my primary analytical aim is to describe the said intercultural -greek/brazilian- relationship and express my understanding relating to the way a foreign element (hereto, the brazilian/kardecian healing practices) may travel to another cultural space (hereto, contemporary Greece) and gradually become an onto-logical element of the latter; an element that can permit the (greek) cultural subjects to experience illness and healing instances also through the lens of the (brazilian) other/stranger. Respectively, my final analytical goal is to take part in the discussion prevailing in the contemporary field of medical anthropology concerning the way that cultural experiences of illness and healing are involved in the constitution and the reconstitution of subjectivity. In a nutshell, my aim here is to perceive how some of the under analysis greek patients ended up believing in the unfamiliar (to them) brazilian spirits in order to answer what can this new greek/brazilian relation of faith/trust can show us as long as the possibility of subjective change is concerned. Drawing from Maurice Merleau-Ponty’s theory of phenomenology, I support that it is the subjective experience of the (constituted) feeling of an uncured illness and ergo the (constituted) feeling of insurmountable -therapeutic- need that can reveal analytical elements concerning not only the already constituted, embedded greek onto-logical meaning, but also the possibility of expansion -reconstitution- of the latter. In my opinion, these revealed elements confirm Merleau-Ponty’s position concerning the rare, partial and usually related to painful/liminal events, ability of western (at least) cultural subjects to creatively "surpass" the transcendent part of their constituted existence.
Περιγραφή:
Διατριβή (διδακτορική) - Πάντειο Πανεπιστήμιο. Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, 2016
Περιγραφή:
Βιβλιογραφία: σ. 351-378
Περιγραφή:
Η Βιβλιοθήκη δεν διαθέτει αντίτυπο της διατριβής σε έντυπη μορφή
