Η λειτουργία quatenus: στοιχεία μιας προσέγγισης του Spinoza

Abstract

Η εργασία συνιστά προσχέδιο μιας εξέτασης της σπινοζικής δομής σκέψης και θεματοποιεί μια οικογένεια λέξεων-τελεστών στο σπινοζικό έργο, των οποίων το quatenus του τίτλου παρουσιάζεται ως ο επιφανέστερος εκπρόσωπος. Αρχικά προβαίνουμε σε μια αναδρομική θεμελίωση του αντικειμένου μας στη βάση μιας συνάρθρωσης ενός συνόλου από σπινοζικές θέσεις και σε δύο συναφείς παρεκβάσεις: α) στη θέση της γλώσσας στη σπινοζική φιλοσοφία και β) στη σχέση της τελευταίας με το στρουκτουραλιστικό ρεύμα των μέσων του προηγούμενου αιώνα. Κατόπιν παρουσιάζουμε τους όρους περιγραφικά και περιεχομενικά, πλαισιώνοντας την παρουσίαση αυτή με μια εξέταση της υποδοχής που τους έχει επιφυλάξει η μέχρι τώρα βιβλιογραφία και με μια σειρά σημειώσεων που αναδεικνύουν πεδία προβλημάτων συναφή με αυτά που προτείνουμε. Τα παραπάνω βρίσκουν εντέλει εφαρμογή σε μια προσέγγιση της θεωρίας των κατηγορημάτων της Ηθικής. Αφού παρουσιαστεί η πολυαναλυμένη αυτή έννοια, συζητούνται κάποιες βασικές ερμηνευτικές κατευθύνσεις (οι λεγόμενες υποκειμενικές και αντικειμενικές), με σκοπό να αποτυπωθεί το υπόβαθρο μιας εναλλακτικής ερμηνείας, η οποία θεματοποιεί μεταξύ άλλων την έννοια της ταυτότητας στη σπινοζική σκέψη. Κάποια πρώτα στοιχεία αυτής της ερμηνείας παρατίθενται ως συμπεράσματα του κεφαλαίου περί κατηγορημάτων, το οποίο ευελπιστούμε πως θα αναγνωστεί με ό,τι έχει προηγηθεί να επανα-λαμβάνεται υπ’ όψιν και όχι ως αυτόνομη μελέτη.This research constitutes a preliminary sketch of an investigation of the Spinozian thought structure, thematizing a family of operator words (the title’s functions), with the quatenus of the title considered as its most prominent representative. We begin by recursively founding our object of inquiry on an assemblage of Spinozian doctrines and by performing two related digressions, pertaining to: a) the role of language in Spinoza’s thought and b) the latter’s relation to the structuralist current of mid-century France. We then proceed to present the terms both descriptively and analytically, framing them through an exposition of their reception in the relevant Spinozistic bibliography, a historical consideration of their logical implications (utilizing Aristotle and Ockham) and a series of short texts, showcasing various possible fields of application in Spinoza’s oeuvre. The above problematization is then employed in the articulation of an approach of Spinoza’s theory of the attributes. After expounding this central and much analyzed notion, we discuss the contrast between two core interpretations (subjective and objective), intending to outline the confines of an alternative one, that proposes a further investigation of Spinoza’s notion of identity. Some initial elements of this interpretation are introduced as the conclusions of the attribute related chapter, which we hope will be read in the context of the research as a whole and not as an autonomous study.