Οι διαστάσεις της ψυχοκοινωνικής ταυτότητας και των κοινωνικών αναπαραστάσεων στις διαδικασίες ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης και επανένταξης των χρόνιων ψυχιατρικά ασθενών

Abstract

Στα πλαίσια της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης γίνεται μια προσπάθεια αποϊδρυματοποίησης των χρόνιων ψυχικά πασχόντων από τα ψυχιατρικά καταστήματα, στα οποία ζούσαν έγκλειστοι για δεκαετίες. Με αφετηρία τα ανωτέρω εγχείρημα της παρούσας εργασίας αποτελεί η ποιοτική διερεύνηση της ψυχοκοινωνικής ταυτότητας και των κοινωνικών αναπαραστάσεων των χρόνιων ψυχιατρικά πασχόντων κατά τις διαδικασίες εφαρμογής των προγραμμάτων αποκατάστασης. Το επιστημονικό ενδιαφέρον εστιάζεται στην διερεύνηση αυτών των εννοιολογικών κατηγοριών, μέσω των οποίων υποθέτω ότι θα καταστεί εφικτή η εκπόνηση ατομοκεντρικών προγραμμάτων. Ως μεθοδολογικά εργαλεία χρησιμοποιήθηκαν η ημιδομημένη συνέντευξη και η ανάλυση περιεχομένου. Το δείγμα αποτελείται από δεκαπέντε συμμετέχοντες σε πρόγραμμα αποκατάστασης. Σύμφωνα με τα ερευνητικά πορίσματα το μεγαλύτερο μέρος των συμμετεχόντων εξακολουθεί να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως άρρωστο. Με αυτή την έννοια οι ασθενείς φέρουν μέσα τους την χρονιότητα ως κυρίαρχη συνισταμένη της κοινωνικής τους ταυτότητας και χαρακτηρίζονται από χαμηλή αυτοεκτίμηση και αρνητικό προσανατολισμό προς το μέλλον. Κατά συνέπεια στην π/χιοψηφία τους οι συμμετέχοντες στα προγράμματα αποκατάστασης βιώνουν την ύπαρξη τους στον ξενώνα ως απλή συνέχεια της νοση/Λας τους στο μειονοτικό πλαίσιο του ψυχιατρείου. Με άλλα λόγια δεν βιώνουν την εναλλακτική δομή του ξενώνα ως το στάδιο της προετοιμασίας τους για κοινωνική επανένταξη. Παράλληλα μέσω της αρνητικής αναπαράστασης του κόσμου που βρίσκεται εκτός των «τειχών» του ψυχιατρείου ενισχύουν την επιθυμία και την ανάγκη παραμονής τους στην προστατευμένο πλαίσιο του ξενώνα.