Βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη. Πράσινες πιστοποιήσεις στον ξενοδοχειακό τομέα στη Ρόδο

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία επικεντρώνεται στη βιώσιμη ανάπτυξη στον τουριστικό τομέα, με έμφαση στην περίπτωση της Ρόδου. Αναδεικνύει τη σημασία της υιοθέτησης των πράσινων πιστοποιήσεων, οι οποίες μπορούν να συμβάλλουν καταλυτικά στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, στην προστασία των φυσικών πόρων και στην ενίσχυση της ενεργειακής αποδοτικότητας. Παράλληλα, τονίζεται ο ρόλος τους ως προς τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των τουριστικών επιχειρήσεων, καθώς και στην προσέλκυση επισκεπτών που επιλέγουν προορισμούς με βιώσιμες πρακτικές. Οι πιστοποιήσεις, όπως το ISO 14001, το Green Key, το Travelife, το Leed, το EMAS και το EU Ecolabel, παρουσιάζονται ως εργαλεία που όχι μόνο ενισχύουν την εταιρική φήμη αλλά προάγουν και τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του τουριστικού προϊόντος. Επιπλέον, παρουσιάζεται η ιστορική εξέλιξη του τουρισμού στη Ρόδο από την αρχαιότητα, όταν η Ρόδος ήταν σημαντικό εμπορικό και πολιτιστικό κέντρο, έως τη σύγχρονη εποχή, όπου εξελίχθηκε σε έναν κορυφαίο τουριστικό προορισμό παγκοσμίως. Αναλύονται οι προκλήσεις που προκύπτουν από τον μαζικό τουρισμό στο νησί της Ρόδου, όπως είναι οι περιβαλλοντικές πιέσεις, η αλλοίωση της πολιτιστικής ταυτότητας και η κοινωνική ανισορροπία. Παράλληλα, υπογραμμίζεται η ανάγκη για στροφή προς εναλλακτικές μορφές τουρισμού, οι οποίες μπορούν να διασφαλίσουν την ισορροπία ανάμεσα στην ανάπτυξη και στη διατήρηση των μοναδικών χαρακτηριστικών του νησιού. Επιπρόσθετα, εξετάζονται οι κύριες εναλλακτικές μορφές τουρισμού, όπως είναι ο οικοτουρισμός, που προάγει τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων, ο πολιτιστικός τουρισμός, που εστιάζει στην ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς, και ο γαστρονομικός τουρισμός, που προβάλλει τις τοπικές γεύσεις και τη γαστρονομική παράδοση. Αναλύονται επίσης ο αθλητικός, ο θαλάσσιος, ο εκπαιδευτικός και ο τουρισμός υγείας, οι οποίοι ενσωματώνουν τη βιωσιμότητα σε διαφορετικές πτυχές της τουριστικής δραστηριότητας, ενώ παράλληλα ενισχύουν την τοπική οικονομία και την κοινωνική συνοχή. Στο κεφάλαιο που αφορά τη μεθοδολογία της έρευνας, περιγράφεται η χρήση ενός ηλεκτρονικού ερωτηματολογίου για τη συλλογή δεδομένων από επαγγελματίες του ξενοδοχειακού κλάδου. Το ερωτηματολόγιο εστιάζει στη διερεύνηση της εφαρμογής και των επιπτώσεων των πράσινων πιστοποιήσεων στις ξενοδοχειακές μονάδες της Ρόδου. Μέσω αυτού, επιδιώκεται η κατανόηση των οφελών, των προκλήσεων και των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι πράσινες πιστοποιήσεις, καθώς και η αξιολόγηση των πρακτικών που εφαρμόζονται για την ενίσχυση της βιωσιμότητας. Συνολικά, η εργασία στοχεύει στην ενίσχυση της χρήσης των πράσινων πιστοποιήσεων και τη προώθηση βιώσιμων πρακτικών, που μπορούν να μετατρέψουν τη Ρόδο σε πρότυπο βιώσιμου τουρισμού, εξασφαλίζοντας την ισορροπία μεταξύ ανάπτυξης και διατήρησης της φυσικής και πολιτιστικής της κληρονομιάς.This thesis focuses on sustainable development in the tourism sector, with an emphasis on the case of Rhodes. It highlights the importance of adopting green certifications, which can contribute significantly to reducing the environmental footprint, protecting natural resources and enhancing energy efficiency. At the same time, their role in improving the competitiveness of tourism businesses is emphasized, as well as in attracting visitors who choose destinations with sustainable practices. Certifications, such as ISO 14001, Green Key, Travelife, Leed, EMAS and EU Ecolabel, are presented as tools that not only enhance corporate reputation but also promote the long-term sustainability of the tourism product. In addition, the historical development of tourism in Rhodes is presented from antiquity, when Rhodes was an important commercial and cultural center, to modern times, where it has evolved into a leading tourist destination worldwide. The challenges arising from mass tourism on the island of Rhodes are analyzed, such as environmental pressures, the alteration of cultural identity and social imbalance. At the same time, the need for a shift towards alternative forms of tourism is underlined, which can ensure the balance between development and the preservation of the unique characteristics of the island. In addition, the main alternative forms of tourism are examined, such as ecotourism, which promotes the sustainable management of natural resources, cultural tourism, which focuses on the promotion of cultural heritage, and gastronomic tourism, which highlights local flavors and culinary tradition. Sports, marine, educational and health tourism are also analyzed, which integrate sustainability into different aspects of tourism activity, while at the same time strengthening the local economy and social cohesion. The chapter on the research methodology describes the use of an electronic questionnaire to collect data from hotel industry professionals. The questionnaire focuses on investigating the implementation and impact of green certifications in hotel units in Rhodes. Through this, the aim is to understand the benefits, challenges and opportunities offered by green certifications, as well as to evaluate the practices implemented to enhance sustainability. Overall, the work aims to enhance the use of green certifications and promote sustainable practices, which can transform Rhodes into a model of sustainable tourism, ensuring the balance between development and preservation of its natural and cultural heritage.