Καρλ Μαρξ: ζητήματα μετάβασης και οι επιβιώσεις στις σχεδιασμένες οικονομίες

Abstract

Τα ζητήματα μετάβασης που προκύπτουν από τη μαρξική θεωρία είναι πολύ σημαντικά τόσο για την ίδια τη θεωρία, όσο και για την ανθρώπινη πρακτική. Στην παρούσα εργασία, ο ερευνητικός σκοπός μας είναι η ανάλυση των μεταβατικών κοινωνιών μέσω της μαρξικής μεταβατικής θεωρίας καθώς και η συνάρτησή τους υπό το πρίσμα της μαρξιστικής βιβλιογραφίας. Το συμπέρασμα που προκύπτει από την έρευνά μας, είναι ότι η μαρξική μεταβατική θεωρία μάς παρέχει τη διάκριση ανάμεσα στις παραγωγικές δυνάμεις και τις παραγωγικές σχέσεις, τη σχέση της δομής και υπερδομής. Η διάκριση αυτή είναι αναγκαία για να μελετήσουμε τη δομή των μεταβατικών κοινωνιών που μεταβαίνουν από τον καπιταλισμό προς τον σοσιαλισμό. Επομένως, είναι ουσιώδες να δούμε πράγματι, πώς οι κοινωνίες, οι οποίες μπόρεσαν να πραγματοποιήσουν την προλεταριακή επανάσταση, ήταν σε θέση να ρυθμίσουν τις παραγωγικές σχέσεις και να διαχειριστούν τις παραγωγικές δυνάμεις. Κι αν ακόμη, η ρύθμιση και η διαχείρισή τους πραγματοποιήθηκε με έναν τρόπο μη ευνοϊκό, είναι εξίσου ουσιώδες, να εντοπιστούν πρακτικά οι αδυναμίες που προέκυψαν ή που ενδεχομένως να προκύπτουν στο μέλλον στις μεταβατικές κοινωνίες. Η έρευνά μας, αναφορικά με τις μεταβατικές κοινωνίες, δείχνει ότι ανάμεσα στην πρώτη και την ανώτερη φάση του κομμουνισμού, είναι αναγκαίος ένας ριζικός μετασχηματισμός των παραγωγικών μονάδων, ώστε να αναδυθεί μια νέα υλική βάση, η οποία θα προσιδιάζει στην κομμουνιστική κοινωνία. Η δικτατορία του προλεταριάτου δεν μπορεί να επιβάλλει μια τέτοια μεταβολή, αλλά η τελευταία έρχεται ως αποτέλεσμα ιδεολογικής, πολιτικής ρήξης με τις παλιές καπιταλιστικές σχέσεις που διατηρήθηκαν. Μόλις, η επανάσταση αυτή πραγματοποιηθεί, τότε η περίοδος της μετάβασης φαίνεται να ολοκληρώνεται.The questions of transition arising from Marxian theory are very important both for theory itself and for human practice. In this paper, our purpose of research is the analysis of transitional societies through Marxian transitional theory as well as their relevance in the light of Marxist literature. The conclusion that emerges from our research is that Marxian transitional theory provides us with the distinction between productive forces and production relations, the relation of structure and superstructure. This differentiation is necessary to deliberate on the structure of transitional societies moving from capitalism to socialism. It is therefore essential to see how the societies, which were able to carry out the proletarian revolution, were able to regulate the production relations and manage the productive forces. Even if they have been regulated and managed in a detrimental manner, it is equally essential to identify in practice, as far as possible, the deficiencies that have arisen or may arise in the future in transitional societies. Our research on transitional societies demonstrates that, between the first and the higher phase of communism, a radical transformation of the productive units is necessary to emerge a new material base specific to communist society. The dictatorship of the proletariat cannot impose such a change, but the latter comes because of an ideological, political break with the old capitalist relations that were maintained. Once this revolution takes place, then the period of transition seems to be over.