Η ελληνική δημόσια ραδιοτηλεόραση ως πεδίο εφαρμογής δημόσιων πολιτικών στην περίοδο των μνημονίων

Abstract

Το κλείσιμο της ΕΡΤ στις 11 Ιουνίου 2013 υπήρξε η κορύφωση των μνημονιακών πολιτικών για τη συρρίκνωση του δημόσιου τομέα στο πλαίσιο των υποχρεώσεων της χώρας, που απέρρεαν από το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Προσαρμογής. Κατ’ ουσίαν ήταν η πρώτη και τελευταία απόπειρα καθολικής κατάργησης δημόσιου οργανισμού, ο οποίος παρήγε υπηρεσίες και προϊόντα θεσμικά κατοχυρωμένα από το Σύνταγμα. Η κίνηση αυτή της κυβέρνησης Σαμαρά υπήρξε ο απότοκος ενός έντονου δημόσιου διαλόγου σχετικά με την αποστολή της ΕΡΤ, ακόμα και με την αναγκαιότητα ύπαρξής της στο περιβάλλον της κρίσης. Με αφορμή το κρίσιμο αυτό γεγονός, η εργασία εξετάζει τους τρόπους με τους οποίους η λειτουργία της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης αποτέλεσε προνομιακό πεδίο για την άσκηση δημόσιων πολιτικών από τις κυβερνήσεις την περίοδο των μνημονίων, οι οποίες επεκτάθηκαν στη συνολική άσκηση πολιτικών για τον ευρύτερο δημόσιο τομέα στο πλαίσιο που καθόριζαν τα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής. Ειδικότερα, από την έναρξη της κρίσης και την υπογραφή του πρώτου μνημονίου το 2010 μέχρι και το «μαύρο» του 2013, οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ προέταξαν την ΕΡΤ ως κορυφαίο παράδειγμα κακοδιαχείρισης καθ’ όλη τη διάρκεια της μεταπολίτευσης, λαμβάνοντας δραστικά περιοριστικά μέτρα– πολλά από αυτά πιλοτικά, προκειμένου να εφαρμοστούν εν συνεχεία και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Η λειτουργία των ενδιάμεσων οργανισμών ΔΤ και ΝΕΡΙΤ την περίοδο 2013 – 2015 αποτύπωσε με τον πλέον εναργή τρόπο τη δημόσια πολιτική της συγκυβέρνησης ΝΔ – ΠΑΣΟΚ για τη γενικότερη συρρίκνωση του δημοσίου, ενώ χρησιμοποιήθηκε και από την αριστερή αντιπολίτευση ως πεδίο σύγκρουσης με τις εν γένει μνημονιακές πολιτικές. Η ανάληψη της διακυβέρνησης από τον ΣΥΡΙΖΑ και η επαναλειτουργία της ΕΡΤ το 2015 υπό το βάρος των νέων μνημονιακών δεσμεύσεων, εξέφρασε την πολιτική για θεσμική «αποκατάσταση» των πληγέντων από την κρίση δημόσιων λειτουργιών, χωρίς όμως την πλήρη επαναφορά του πρότερου καθεστώτος λειτουργίας, ενώ υπήρξε και προσαρμογή του περιεχομένου της στις νέες πολιτικές αρχές. Η έλευση της κανονικότητας, μετά τη λήξη των Μνημονίων, έφερε τη στροφή προς την κατάσταση που επικρατούσε στην ΕΡΤ πριν από την κρίση, με ενισχυμένο τον ρόλο των συνδικαλιστικών οργανώσεων στη διοίκηση της εταιρείας και τη χρησιμοποίηση των πόρων της για σκοπούς που δεν συνέπιπταν με την αποστολή της.The closure of ERT (Hellenic Broadcasting Corporation) on June 11, 2013, marked the culmination of austerity policies aimed at shrinking the public sector as part of Greece's obligations due to the Medium-Term Fiscal Strategy Framework. Essentially, it was the first and last attempt to completely abolish a public organization that provided services and products constitutionally mandated. This initiative held by the Samaras’ government was the result of intense public debate about ERT's mission, and even its necessity, in the context of the crisis. This event prompts an examination of how public broadcasting became a focal point for government policies during the financial crisis period, extending to broader public sector policies dictated by fiscal adjustment measures. Specifically, from the onset of the crisis and the signing of the first Memorandum in 2010 until the "black screen" of 2013, the PASOK and ND governments highlighted ERT as a prime example of mismanagement throughout the post-dictatorial period, implementing drastic and often pilot restrictive measures to be subsequently applied to the wider public sector. The operation of the transitional organizations DT and NERIT from 2013 to 2015 vividly illustrated the coalition government's (ND-PASOK) policy for general public sector contraction, while it also served as a battleground for the left-wing opposition against austerity measures. SYRIZA's rise to power and the reestablishment of ERT in 2015, under the pressure of new bailout commitments, aimed at the institutional "restoration" of public functions affected by the crisis. However, it did not fully restore the previous operational status and adapted the content to new political principles. The return to normality after the end of the bailouts brought a shift back to the pre-crisis state of ERT, with an enhanced role of trade unions in the company’s management and the use of its resources for purposes not aligned with its mission.