Ατομικότητα και καθολικότητα: από τον Hegel στον Marx

Abstract

Η σημασία της φιλοσοφικής διάκρισης ανάμεσα σε ατομικισμό και ολισμό δεν εξαντλείται στο πεδίο της μεθοδολογίας ή της φιλοσοφίας των επιστημών, αλλά αφορά και στην οντολογική διάσταση μιας ανοιχτής στον κοινωνικό χώρο και στον ιστορικό χρόνο φιλοσοφίας του ανθρώπου. Στο άρθρο που ακολουθεί θα εξεταστεί η σχέση ατομικότητας και καθολικότητας, όπως αυτή αναδεικνύεται στα πλαίσια της χεγκελιανής Φιλοσοφίας του Δικαίου, αξιοποιώντας και την απόπειρα του ίδιου του Hegel να οριοθετηθεί τόσο από τον πλατωνικό ολισμό όσο και από το φιλελεύθερο ατομικισμό. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, θα παρουσιαστεί η προσπάθεια του Marx να αντιμετωπίσει το θέμα «ατομικότητα και καθολικότητα», υπερβαίνοντας τα όρια της χεγκελιανής προβληματικής, ενώ στο τρίτο και καταληκτικό μέρος της ανάλυσης θα διατυπωθούν ορισμένες σκέψεις πάνω στη σχέση ατομικότητας και κομμουνισμού, σχέση που μπορεί να αποτελέσει, κατά τη γνώμη του συγγραφέα, κεντρικό σημείο θεμελίωσης μιας από τον Marx εμπνευσμένης οντολογίας του κοινωνικού είναι.