Ο ρατσισμός ως συντελεστής διαμόρφωσης υποκειμένων στη φιλοσοφία της δημοκρατίας του Étienne Balibar

Abstract

Η παρούσα εργασία επιχειρεί να αναδείξει τη σχέση του ρατσισμού με τη διαμόρφωση των υποκειμένων, όπως αυτή προσεγγίζεται από τον Étienne Balibar, καθώς επίσης και τις πολιτικές προτάσεις του στοχαστή για την αντιμετώπιση του ρατσιστικού φαινομένου. Ακολουθώντας τη μεθοδολογία της Κοινωνιολογίας της Γνώσης, αναδεικνύεται το κοινωνικό υπόβαθρο της θεωρίας της δημοκρατίας του συγκεκριμένου στοχαστή. Όσον αφορά τον ρατσισμό, έμφαση αποδίδεται στη σχέση του ρατσισμού, ως βιαιότητας ταυτοτήτων, με τον εθνικισμό και στη συσχέτισή του με το υπόδειγμα της κοσμοοικονομίας, όπως την προσεγγίζει ο Μπαλιμπάρ. Ειδικότερα, αναδεικνύεται η θέση του Μπαλιμπάρ, σύμφωνα με την οποία στην εποχή μας παρατηρείται η δημιουργία μίας υπό-τάξης στο εσωτερικό των εθνών- κρατών αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για αυτό το λόγο, ο Étienne Balibar επαναφέρει στο προσκήνιο την έννοια της ισοελευθερίας, ως μία πολιτική πρόταση για την αντιμετώπιση των διακρίσεων. Η ένταση ανάμεσα σε ελευθερία και ισότητα καθορίζει τις ιστορικές μορφές που έχει λάβει η δημοκρατία. Ως εκ τούτου και προκειμένου να επιτευχθεί η ισοελευθερία, ο Γάλλος φιλόσοφος, εστιάζει το ενδιαφέρον του σε τρεις πολιτικές πρακτικές: χειραφέτηση, μετασχηματισμός και πολιτοφροσύνη. Εν κατακλείδι, οι βασικές αυτές παραδοχές του Étienne Balibar παρουσιάζονται κριτικά με αφετηρία της υλική υπόσταση που λαμβάνουν μέσα από τις προτάσεις του φιλοσόφου για την αναθεμελίωση της Ευρώπης.This research aims at showcasing the relation between racism and subject-shaping, as approached by Etienne Balibar in the context of his own philosophy of democracy. Endorsing the methodological principles of Sociology of Knowledge, this work takes into account the social background of Balibar’s theory of democracy. As regards racism, it is worth noting that we are dealing with this social and political problem in terms of violence of identities, while confronting nationalism in terms of worldeconomy. Our analysis focuses on the social subject of sub-class, as presented and evaluated on a national and transnational/European level by the French philosopher. Furthermore, this work pays attention to Balibar’s equaliberty as the nodal point of three political practices: emancipation, transformation and civility. Taking advantage of Etienne Balibar’s concept of equaliberty as a way of overcoming the tension between freedom and equality, our research underscores Balibar’s demand of Europe’s refoundation and brings to light his philosophical study of democracy as a political project of abolishing racism, nationalism and discrimination policies in general