Οι δημόσιες επενδύσεις και τα αναπτυξιακά προγράμματα των ΟΤΑ Α΄ βαθμού: θεωρία, διεθνής εμπειρία και Ελλάδα

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία παρουσιάζει και αναλύει τα χρηματοδοτικά προγράμματα της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης που εκπονήθηκαν κατά το χρονικό διάστημα 2000- 2018 στην Ελλάδα, στο πλαίσιο ενίσχυσης του αναπτυξιακού ρόλου της τοπικής αυτοδιοίκησης αλλά και της συμβολής της στην εκτέλεση τοπικών δημοσίων επενδύσεων. Αρχικά, παρουσιάζεται το θεωρητικό πλαίσιο για το ρόλο του κράτους, ως ρυθμιστής της οικονομικής και κοινωνικής ζωής αλλά και των δυνατοτήτων άσκησης του ρόλου αυτού από τις κατάλληλες βαθμίδες δημόσιας εξουσίας (κεντρική ή τοπική διοίκηση) για την αποτελεσματική παροχή δημόσιων αγαθών. Επίσης, παρουσιάζεται το θεωρητικό πλαίσιο άσκησης της περιφερειακής πολιτικής, αποτυπώνοντας τον ρόλο των δυο βασικών κατευθύνσεων της πολικής και της ολοκληρωμένης –τοπικής ανάπτυξης στον αναπτυξιακό σχεδιασμό και στη διαδικασία αντιμετώπισης των περιφερειακών ανισοτήτων αλλά και στην προώθηση της αποκέντρωσης και της τοπικής ανάπτυξης. Εν συνεχεία, καταγράφονται και αναλύονται καταρχήν η θεσμική και οργανωτική δομή του Εθνικού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και εν συνεχεία τα βασικά χρηματοδοτικά προγράμματα της πρωτοβάθμιας τοπικής αυτοδιοίκησης από εθνικούς πόρους που εφαρμόσθηκαν στον ελληνικό χώρο κατά το χρονικό διάστημα 2000-2018 (ΕΠΤΑ, ΘΗΣΕΑΣ, ΣΑΤΑ, ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ). Σημαντικό στοιχείο της περιόδου αυτής είναι οι δύο βασικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιήθηκαν για την τοπική αυτοδιοίκηση και είναι ο ν. 2539/1997 (Πρόγραμμα Ι. Καποδίστριας) και ο ν. 3852/2010 (Πρόγραμμα Καλλικράτης) και αφορούσαν στη μείωση του αριθμού των δήμων αλλά και στην ενδυνάμωση του θεσμού της τοπικής αυτοδιοίκησης για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των τοπικών υποθέσεων και της καλύτερης παροχής υπηρεσιών στους πολίτες τους. Τα βασικά σημεία των προγραμμάτων που αναδεικνύονται είναι οι διαδικασίες σχεδιασμού και εφαρμογής αυτών, η ιεράρχηση των προτεραιοτήτων τους, η κατανομή των αποδοθέντων πόρων, οι βασικοί τομείς χρηματοδότησης αρμοδιοτήτων της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά και τα βασικά προβλήματα που προέκυψαν κατά την εφαρμογή τους. Τέλος, καταγράφονται τα σχετικά συμπεράσματα που προκύπτουν μέσα από την κριτική θεώρηση της εφαρμογής των παραπάνω χρηματοδοτικών προγραμμάτων, θέτοντας ταυτόχρονα και ορισμένες προτάσεις πολιτικής.This postgraduate thesis presents and analyzes the financial programs of the first tier of Local Government that were implemented in Greece, during the period 2000-2018,, aiming at strengthening the development potential of local government and the provision of local public goods and services. This thesis is divided into five parts. The first part presents a concise presentation of the theories regarding the role of the state in the economic development. The second part deals with the planning and implementation of economic development policy and the contribution of local government to local economic development. Part three presents the international experience regarding for local and regional development. Part four presents the Greek public investment program which is the main mechanism for the financial assistance support of local public investment in Greece. Finally, part five provides a presentation and implementation of local public finance programs in Greece during the period 2000-2018 (EPTA, THISE, SATA, FILODIMOS). During this period two important administrative reforms of local government were implemented Law 2539/1997 (Program I. Kapodistrias) and (Law) 3852/2010 (Kallikratis Program). This thesis provides the planning and implementation processes of the investment programs, their priorities, the allocation of their resources, the main areas of financing of local government responsibilities, as well as the main problems that have arisen during their implementation and provides some policy relevant proposals.