Η ελευθερία της προσβολής

Abstract

Κάθε φορά που ανακύπτει ένα μείζον ζήτημα περιορισμού της ελευθερίας της έκφρασης, όπως στο επίκαιρο παράδειγμα της αμφιλεγόμενης αντιρατσιστικής νομοθεσίας (Ν. 4285/2014, ΦΕΚ Α΄/191), επανακάμπτει η σύγκρουση δύο κυρίαρχων –για τα όρια του λόγου– αντιλήψεων: της ελευθεριακής, η οποία προτάσσει την ανεκτικότητα και την ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, και της πατερναλιστικής, στην οποία το κράτος αναγνωρίζεται ως ο αρμόδιος ερμηνευτής της κοινής γνώμης και ο παιδαγωγός της ατομικής μας ελευθερίας. H πρώτη παραπέμπει στον διάσημο αμερικανικό πραγματισμό, όπου ο κανόνας τής κατ’ αρχήν ανεπιφύλακτης ελευθερίας της έκφρασης μεταφράζει την έντονη καχυποψία απέναντι στην κρατική εξουσία και τη βαθιά πίστη στην αρρύθμιστη «αγορά των ιδεών», ενώ η δεύτερη στον ευρωπαϊκό νομοκεντρισμό, ο οποίος συνέχει την κοινωνία με το κράτος και δεν ανέχεται τον ασύμβατο με το καθολικό και αντικειμενικό περιεχόμενο της αξίας/αυτονομίας του ανθρώπου ή με την αρχή της ισότητας λόγο.Every time a major issue of restricting freedom of expression arises, as in the current example of controversial anti-racist legislation (Law 4285/2014, Government Gazette A'/191), the clash between two dominant conceptions—regarding the limits of speech—resurfaces: the libertarian approach, which prioritizes tolerance and the free circulation of ideas, and the paternalistic approach, in which the state is recognized as the competent interpreter of public opinion and the educator of our individual freedom. The former refers to the famous American pragmatism, where the principle of unrestricted freedom of expression in principle translates the intense suspicion toward state power and deep faith in the unregulated "marketplace of ideas," while the latter refers to European legal centrism, which identifies society with the state and does not tolerate speech incompatible with the universal and objective content of human dignity/autonomy or with the principle of equality.