Αιχμάλωτοι αξιωματικοί και οπλίτες του Κυβερνητικού στρατού στην Τασκένδη της ΕΣΣΔ, 1949-1956

Abstract

Σκοπός της εργασίας ήταν να διερευνήσει την τύχη των οπλιτών και αξιωματικών του Εθνικού στρατού που συνελήφθησαν αιχμάλωτοι από τον Δημοκρατικό Στρατό (ΔΣΕ) κατά την διάρκεια του Ελληνικού Εμφυλίου πολέμου 1946-49 και μεταφέρθηκαν μετά την υποχώρηση του στην Τασκένδη της ΕΣΣΔ. Η έρευνα διεξήχθη κατά κύριο λόγο στο Αρχείο του Υπουργείου Εξωτερικών (Υπ. Εξ), καθώς και στα ΑΣΚΙ (Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας) και στο Αρχείο Χαρίλαος Φλωράκης. Τέλος ουσιαστική ήταν και η συμβολή του ημερήσιου Τύπο της εποχής. Την εργασία απαρτίζουν δώδεκα (12) κεφάλαια, βιβλιογραφία και φωτογραφικό υλικό. Κατά την υποχώρηση του στη γειτονική Αλβανία τον Αύγουστο του 1949, ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας θα συμπαρέσυρε υποχρεωτικά και τους επιστρατευμένους, τους αμάχους και τους αιχμαλώτους του Εθνικού Στρατού που είχαν συλληφθεί κατά την διάρκεια των μαχών του Εμφυλίου. Ένας μεγάλος αριθμός των αξιωματικών και οπλιτών ακολούθησε το σώμα των μαχητών του ΔΣΕ, το οποίο μετακινήθηκε και εγκαταστάθηκε στην Τασκένδη του μακρινού Ουζμπεκιστάν και συγκρότησε την πολιτική προσφυγιά της δεκαετίας του 1950. Από το πρώτο ήδη διάστημα, οι στρατιωτικοί ενσωματώθηκαν στον κορμό των πολιτικών προσφύγων και ακολούθησαν τις ίδιες διαδικασίες ένταξης στην παραγωγή και προσαρμογής σε μία νέα, απαιτητική και εξαιρετικά δύσκολη πραγματικότητα. Υπό την καθοδήγηση και επιτήρηση της κομματικής οργάνωσης, στρατιωτικοί και πρώην μαχητές εκπαιδεύτηκαν και τοποθετήθηκαν ως εργατικό δυναμικό στα εργοστάσια, ενώ κάποιοι έκαναν ανώτερες και ανώτατες σπουδές, ενώ παράλληλα δημιούργησαν σχέσεις και οικογένειες. Όλοι τους διακατέχονταν από έντονη νοσταλγία για την πατρίδα και επιθυμούσαν να επιστρέψουν στην Ελλάδα, όταν οι συνθήκες θα το επέτρεπαν. Για τη νομική διευθέτηση του θέματος επελήφθησαν πολλοί διεθνείς οργανισμοί, καθώς και η ελληνική Πολιτεία. Χάρις στις ενέργειες των στρατιωτικών και των οικογενειών τους και με τη με τη συνδρομή του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, δόθηκε εν τέλει η δυνατότητα να επαναπατρισθεί όποιος από αυτούς το επιθυμούσε από τα τέλη του 1956 και μετά. Με τον τρόπο αυτό ένας μεγάλος αριθμός των στρατιωτικών και των οικογενειών τους επέστρεψε στην Ελλάδα, ενώ κάποιοι επέλεξαν συνειδητά να παραμείνουν για πάντα στην ΕΣΣΔ.This thesis deals with the lives of members of the Greek National army that were captured by the Democratic Army (DSE) during Greek Civil war (1946-49) and were transported afterwards in Tashkent/ USSR.