«Κρίσιμες εκλογές» και η ερμηνεία των εκλογών του Σεπτεμβρίου 2015

Abstract

Στις ευρωεκλογές του Μαΐου 2014 ο ΣΥΡΙΖΑ περίμενε τους αντιπάλους του σε ένα εκλογικό γήπεδο ιδιαίτερα εχθρικό γι’ αυτούς: οι εκλογές δεύτερης τάξης, ιδιαίτερα προς το μέσον ή το τέλος της κυβερνητικής θητείας, είναι δυσμενείς για το κόμμα που ασκεί την εξουσία. Το επιτελείο του ΣΥΡΙΖΑ είχε τότε επιχειρήσει να μετατρέψει τις ευρωεκλογές σε «δημοψήφισμα» ενάντια στην κυβερνητική πολιτική. Η σωστή, για τα συμφέροντα του ΣΥΡΙΖΑ, στρατηγική της πόλωσης εμπεριείχε εν τούτοις, με κριτήριο τη φύση των εκλογών, ένα λάθος. Το σύνθημα «στις 25 ψηφίζουμε, στις 26 φεύγουν» έτεινε να προσδώσει μια ισχυρή διάσταση «εκλογής πρώτης τάξης» στις ευρωεκλογές και, συνεπώς, ενείχε τον κίνδυνο πρόκλησης αντισυσπείρωσης (κάτι που εκμεταλλεύτηκε ευφυώς ο τότε ηγέτης του ΠΑΣΟΚ Ευάγγελος Βενιζέλος και βελτίωσε το ποσοστό του κόμματός του). Ο ΣΥΡΙΖΑ, συνεπώς, τράβηξε στα άκρα την προεκλογική του τακτική. Η αξιολόγηση δεν είναι ιδεολογική αλλά εκλογική. Η γραμμή «στις 25 ψηφίζουμε, στις 26 φεύγουν» δεν είναι συμβατή με αυτό που οι πολιτικοί επιστήμονες ονομάζουν «στρατηγική μεγιστοποίησης της ψήφου». Ωστόσο, η στρατηγική αυτή ̶ αν και περιόρισε την απόσταση ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και το άθροισμα των δυνάμεων ΝΔ και ΠΑΣΟΚ (έτσι πιστεύουμε, ουδείς όμως μπορεί να είναι βέβαιος, διότι ουδείς μπορεί να εκτιμήσει ποιο θα ήταν το εκλογικό αποτέλεσμα αν είχε επιλεγεί μια άλλη εκλογική τακτική) ̶ δεν επηρέασε σημαντικά την εκλογική δυναμική του ΣΥΡΙΖΑ. Το λάθος δεν κόστισε στην τότε αξιωματική αντιπολίτευση ή δεν κόστισε τόσο ώστε να καταστεί ορατό δια γυμνού οφθαλμού. Το αποτέλεσμα για τον ΣΥΡΙΖΑ ήταν καλύτερο από την εκλογική στρατηγική που το παρήγαγε.In the European elections of May 2014, SYRIZA was waiting for its opponents on an electoral field particularly hostile to them: second-order elections, especially towards the middle or end of the governmental term, are unfavorable for the party that exercises power. SYRIZA's staff had then attempted to transform the European elections into a "referendum" against government policy. The correct strategy of polarization for SYRIZA's interests contained, however, with the criterion of the nature of the elections, a mistake. The slogan "on the 25th we vote, on the 26th they leave" tended to give a strong "first-order election" dimension to the European elections and, consequently, contained the risk of causing counter-mobilization (something that the then PASOK leader Evangelos Venizelos cleverly exploited and improved his party's percentage). SYRIZA, therefore, pushed its pre-electoral tactics to the extreme. The assessment is not ideological but electoral. The line "on the 25th we vote, on the 26th they leave" is not compatible with what political scientists call "vote maximization strategy". However, this strategy – although it reduced the distance between SYRIZA and the sum of the ND and PASOK forces (so we believe, but no one can be certain, because no one can estimate what the electoral result would have been if a different electoral tactic had been chosen) – did not significantly affect SYRIZA's electoral dynamics. The mistake did not cost the then main opposition or did not cost so much as to become visible to the naked eye. The result for SYRIZA was better than the electoral strategy that produced it.