Γεωγραφίες του πόνου, γεωμετρίες του σώματος: το ανδρικό σώμα ως τόπος πολιτικής διαμάχης και διεκδίκησης

Abstract

Η έμφυλη βία σε καιρό πολέμου, αν και συχνά επικεντρώνεται στις θηλυκότητες θεωρούμενες ως τα απόλυτα θύματά της, πλήττει σε σημαντικά τους άνδρες, παρά το γεγονός ότι η εμπειρία τους συχνά παραμένει αθέατη και υποεκτιμημένη. Η βία κατά των ανδρών σε εμπόλεμες ζώνες εκφράζεται με ποικίλες μορφές, συνήθως υπό το πρίσμα του σωματικού βασανιστηρίου, οι οποίες στοχεύουν στην αποδόμηση και τον θρυμματισμό της ανδρικής ταυτότητας και αξιοπρέπειας, αλλά και των συσχετίσεων του φύλου με το κοινωνικό του αντίκρισμα. Ως έννοια, οι αρρενωπότητες φαίνεται ότι παλινδρομούν ανάμεσα σε δύο άκρα, αυτό της ηγεμονικής, και στη συγκεκριμένη περίπτωση που μελετάται, μιλιταριστικής αρρενωπότητας και αυτό της έτερης, λιγότερο ανταποκρινόμενης στα έμφυλα στερεότυπα, μορφής της. Με έντονες και συχνά μη-αναστρέψιμες επιπτώσεις στη συνειδητότητα του φύλου από το ίδιο το υποκείμενο, αλλά και στη σχέση του με την κοινότητα, ωθείται στην ακούσια αποικεσία από τα σημεία αναφοράς του. Έτσι, το σώμα γίνεται ο (μετακινούμενος) τόπος πάνω στον οποίο εγγράφονται εκφάνσεις του πολιτικού, ως πεδίου διεκδίκησης, αλλά και του κοινωνικού, ως χώρου έκφρασης και ποιητικής του φύλου. Ο κανονικοποιητικός λόγος σχετικά με τις αρρενωπότητες συχνά παρεμποδίζει την αναγνώριση της έμφυλης βίας κατά των ανδρών συνεπικουρώντας στην αορατότητα και τη μη-ακουστότητά τους. Όμως, είναι η έτερη όψη του προβλήματος της έμφυλης βίας που χρήζει προσοχής και περαιτέρω μελέτης προκειμένου να υπάρξει μία ολοκληρωμένη προσέγγιση στις κατανοήσεις της ετεροπατριαρχίας, ως προβληματικής νόρμας, και της συνηγορίας που απαιτείται για τα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης εν καιρώ πολέμου, ανεξάρτητα από την ποιητική του φύλου.Sexual gender-based violence in wartime, while predominantly associated with female victims, also profoundly impacts men, whose experiences often remain marginalized and under-acknowledged. The violence men endure in war zones manifests in various forms, commonly through physical torture aimed at fragmenting their masculine identity and dignity. This process disrupts the social and gender constructs tied to masculinity. Male identities in conflict settings often oscillate between two extremes: hegemonic, militaristic masculinity on the one hand, and, on the other, forms of masculinity that diverge from these traditional gender norms. These experiences have lasting, often irreversible, effects on a man's gender consciousness and his relationship to the community, as individuals are coerced into involuntary displacement. In this framework, the male body becomes the contested terrain where manifestations of the political, as a field of assertion, and the social, as a site of gender expression are inscribed. Wartime violence against men is thus not merely physical but symbolic, as it targets deeper structures of identity and social belonging. Yet, the prevailing discourse on masculinities—particularly those rooted in strength, resilience, and invulnerability—perpetuates the invisibility of male victims. This discourse inhibits the recognition of gender-based violence against men, contributing to their continued silence. A comprehensive understanding of wartime gender violence requires attention to this under-examined aspect. By focusing on men’s experiences, we can challenge heteropatriarchal norms that shape both the perception of victimhood and the broader implications of wartime sexual abuse. Advocacy and scholarly inquiry must therefore expand beyond traditional gender frameworks to encompass all victims of sexual violence, regardless of how they align with established gender makings, in order to address the full scope of the problem.