Συνδυάζοντας εντυπώσεις και μέρες: καβαφικές αναφορές στις Ακυβέρνητες Πολιτείες

Abstract

«Τη λυπούμαστε, βλέπω, τη ζωούλα μας, ε;», παρατηρεί ο οδηγός του νυχτερινού λεωφορείου, όταν ο μοναδικός επιβάτης του τον ρωτά γιατί δεν έχει τα φώτα πορείας αναμμένα. Ο επιβάτης, στον οποίο ο οδηγός θυμίζει έναν σερβιτόρο που γνώριζε στα φοιτητικά του χρόνια στο Παρίσι, απαντά ότι δεν νοιάζεται και τόσο για τη ζωή του: “Όπως κατάντησε, πικρή και άδεια, σαν ξένη φορτική, που είπε κάποιος…” –Γι’ αυτό ήρθα, τον έκοψε ο σοφέρ.– Ήρθες να κάνεις τι; ρώτησε ο ξένος.» Έτσι ονειρικά, ανάμεσα σε μια σπληνική παρισινή εικόνα και έναν προαναγγελθέντα θάνατο, εισάγεται ο Καβάφης στις Ακυβέρνητες Πολιτείες. Σε ένα κομβικό σημείο της πλοκής της Λέσχης, όπου ο Μάνος αφηγείται στην ομήγυρη της γνωστής πανσιόν ένα όνειρό του. Το όνειρο του Mάνου, ένα αρχετυπικό ταξίδι θανάτου, λειτουργεί ως κέντρο που συγκεντρώνει γύρω του προσωρινά τα βασικά πρόσωπα της Λέσχης, τα οποία από το σημείο αυτό και πέρα σκορπίζουν, ακολουθώντας διαφορετικά νήματα της πλοκής. Αξιοσημείωτο, μάλιστα, είναι ότι η εσπευσμένη αναχώρηση του Xανς στη διάρκεια της αφήγησης την αφήνει οριστικά ημιτελή και δρομολογεί τις εξελίξεις που θα σημαδέψουν τη σχέση Έμμης και Mάνου, που επίσης θα παραμείνει ημιτελής. Kαθώς κινούνται γύρω, μέσα και έξω από τον λόγο του Mάνου, έναν λόγο που συνδέει τις λειτουργίες του υποσυνείδητου με τον συμβολικό μύθο του περάσματος στην άλλη όχθη, τα πρόσωπα και οι διαδρομές τους φορτίζονται ειρωνικά από το βάρος μιας αναπόδραστης, αρχέγονης αναγκαιότητας. H πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι, βέβαια, η Έμμη, η οποία εμφανίζεται στη μέση της αφήγησης (παρόλο που ο Mάνος την περιμένει όσο μπορεί, σ. 110) και στη μέση πάλι φεύγει μαζί με τον Xανς, προκαλώντας τη διακοπή που προαναφέρθηκε.'We value our little life, I see, eh?' observes the night bus driver, when his only passenger asks him why he doesn't have his headlights on. The passenger, to whom the driver reminds of a waiter he knew during his student years in Paris, responds that he doesn't care that much about his life: 'As it has become, bitter and empty, like a burdensome stranger, as someone said...' —That's why I came, the driver cut him off.— You came to do what? asked the stranger." This is how, dreamlike, between a splenetic Parisian image and a forewarned death, Cavafy is introduced in "Drifting Cities." At a pivotal point in the plot of "The Club," where Manos narrates a dream of his to the gathering at the well-known boarding house. Manos's dream, an archetypal journey of death, functions as a center that temporarily brings together the main characters of "The Club," who from this point onwards disperse, following different threads of the plot. It is noteworthy, indeed, that Hans's hasty departure during the narration leaves it permanently incomplete and sets in motion developments that will mark the relationship between Emma and Manos, which will also remain incomplete. As they move around, in and out of Manos's discourse, a discourse that connects the functions of the subconscious with the symbolic myth of crossing to the other shore, the characters and their trajectories are ironically charged with the weight of an inescapable, primordial necessity. The most characteristic case is, of course, Emma, who appears in the middle of the narration (although Manos waits for her as long as he can, p. 110) and in the middle again leaves with Hans, causing the interruption mentioned above.