Συστήματα οργάνωσης και ευέλικτης προσαρμογής της αγροτικής οικογένειας στον ελληνικό ύπαιθρο χώρο: η δυναμική της συνεργασίας και του μη αποκλεισμού

Abstract

Παρά το γεγονός ότι η δυναμικότητα των τοπικών κοινωνιών στην Ε.Ε. δεν εξασφαλίζεται πλέον από τη γεωργία, η δυναμική της ενσωμάτωσης του ελληνικού υπαίθρου χώρου δε διαρρηγνύει τους δεσμούς που η αγροτική κοινωνία διατηρούσε με τις περιοχές της. Οι έρευνες δείχνουν ότι αντίθετα με το βορά, η ελληνική αγροτική οικογένεια δε διαχωρίζεται από την πορεία των περιοχών της υπαίθρου και των κοινωνιών τους, αναπτύσσοντας στενές σχέσεις με το χώρο και την τοπική οικονομία. Στο πλαίσιο αυτών των σχέσεων οι κοινωνίες αυτές διαφοροποιούνται όχι μέσω της γεωργίας αλλά εξ' αιτίας των αρθρώσεων με την πόλη και των ευκαιριών απασχόλησης στους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας. Η ποικιλία των δομών εκμεταλλεύσεων που προκύπτει, αντιστοιχεί σε μια ποικιλία κοινωνικών και οικονομικών απαιτήσεων οι οποίες εκφράζονται πλέον στο εσωτερικό της εδαφικής περιοχής. Οι διαφοροποιήσεις που εντοπίζονται στο εσωτερικό του αγροτικού οικισμού προσεγγίζονται εδώ ως προβολή των διάφορων οικογενειακών στρατηγικών. Οι στρατηγικές αυτές στηρίζονται στη λειτουργία διαφόρων συστημάτων οργάνωσης και δικτύωσης στο επίπεδο της οικογένειας, του οικισμού και της εδαφικής περιοχής. Η αγροτική οικογένεια αξιοποιεί σ' αυτά τα επίπεδα το τοπικό κοινωνικό και χωρικό κεφάλαιο με στόχο τον ταυτόχρονο συνδυασμό της λειτουργίας μιας εκσυγχρονισμένης μονάδας γεωργικής παραγωγής οποιοσδήποτε μεγέθους και της επιχειρηματικής της δράση εκτός γεωργίας στα όρια της εδαφικής της περιοχής. Ενδιαφέρουσες δομές όπως το χωρικό νοικοκυριό, η διευρυμένη εκμετάλλευση, το τοπικό κοινωνικό παραγωγικό σύστημα, συμβάλλουν μέσω της συνεργασίας στην ευελιξία της αγροτικής οικογένειας ως προς τις ευρύτερες στρατηγικές επιλογές της (απασχόληση, εξυπηρετήσεις, κατοικία), χωρίς να αποκλείουν τις πολυδραστήριες ή μικρές οικογενειακές εκμεταλλεύσεις. Αυτή η περιοχή εμφανίζεται τελικά, ως η καταλληλότερη χωρική κλίμακα για την προσέγγιση των συνολικών χωρικών και κοινωνικο-οικονομικών ανασυνθέσεων που παρατηρούνται στο εσωτερικό του με κύρια συνιστώσα την αγροτική οικογένεια.Despite the fact that the vitality of local communities in the EU is no longer ensured by agriculture, the dynamics of the integration of the Greek rural space does not break the ties that the rural society maintained with its regions. Research shows that, unlike the north, the Greek rural family is not separated from the course of the rural areas and their societies, developing close relations with the space and the local economy. Within the framework of these relations, these societies are differentiated not through agriculture but because of the articulations with the city and the employment opportunities in the other sectors of the economy. The variety of farm structures that emerge corresponds to a variety of social and economic demands that are now expressed within the territorial area. The differentiations that are identified within the rural settlement are approached here as a projection of the various family strategies. These strategies are based on the operation of various systems of organization and networking at the level of the family, the settlement and the territorial area. The rural family utilizes at these levels the local social and spatial capital with the aim of simultaneously combining the operation of a modernized agricultural production unit of any size and its entrepreneurial activity outside of agriculture within the boundaries of its territorial area. Interesting structures such as the rural household, the extended farm, the local social production system, contribute through cooperation to the flexibility of the rural family in terms of its broader strategic choices (employment, services, housing), without excluding multi-active or small family farms. This area ultimately appears as the most appropriate spatial scale for approaching the overall spatial and socio-economic recompositions observed within it, with the rural family as its main component.