Η επίδραση των δημόσιων δαπανών στην οικονομική μεγέθυνση της Ελλάδας

Abstract

Με την παρούσα εργασία επιχειρείται να απαντηθεί αν και με ποιον τρόπο το ελληνικό κράτος είναι σε θέση να προάγει την οικονομική μεγέθυνση μέσω των δημόσιων δαπανών. Για το σκοπό αυτό οι δημόσιες δαπάνες εξετάζονται ανά κατηγορία, σύμφωνα με την οικονομική και τη λειτουργική τους διάκριση. Για την επίδραση κάθε κατηγορίας δημόσιων δαπανών στην οικονομική μεγέθυνση έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρητικές απόψεις οι οποίες δε συγκλίνουν, ενώ σημαντικός ρόλος αποδίδεται, στις περισσότερες περιπτώσεις, στο οικονομικό περιβάλλον εντός του οποίου πραγματοποιούνται οι δημόσιες δαπάνες. Για το λόγο αυτό θεωρήθηκε σκόπιμο να γίνει διαχρονική μελέτη, για τα έτη 1995-2018, προκειμένου να αναδειχθούν οι κατηγορίες εκείνες των δημόσιων δαπανών που ευνοούν την οικονομική μεγέθυνση στην Ελλάδα. Επίσης θεωρήθηκε σκόπιμο να γίνει συγκριτική ανάλυση της ελληνικής οικονομίας με αυτές των τεσσάρων χωρών της ευρωπαϊκής ένωσης για τις οποίες προέκυψε αιτιότητα κατά Granger με κατεύθυνση από τις δημόσιες δαπάνες προς το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ). Στην Ελλάδα, οι συνολικές δημόσιες δαπάνες φαίνονται να συσχετίζονται με το ΑΕγχΠ για την υποπερίοδο 1995-2009, αλλά χωρίς να υπάρχει αιτιότητα κατά Granger μεταξύ τους. Οι δημόσιες δαπάνες για κατανάλωση φαίνονται να συσχετίζονται με το ΑΕγχΠ για την περίοδο 1995-2018 και την υποπερίοδο 1995-2009, ενώ αυτές για επένδυση και μεταβιβαστικές πληρωμές δε συσχετίζονται σε καμία περίπτωση με το ΑΕγχΠ. Η αιτιότητα κατά Granger για την περίοδο 1995-2018 έχει κατεύθυνση από το ΑΕγχΠ προς τις δημόσιες δαπάνες για κατανάλωση, ενώ, για την υποπερίοδο 1995-2009, υπάρχει ανεξαρτησία των δύο μεταβλητών κατά Granger. Οιδημόσιες δαπάνες για εκπαίδευση, υγεία και έρευνα και ανάπτυξη δε φαίνεται να σχετίζονται με το ΑΕγχΠ, σε αντίθεση με τις αμυντικές δαπάνες, για τις οποίες επιπλέον προκύπτει αιτιότητα κατά Granger προς το ΑΕγχΠ. Ένα από τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν από την εργασία είναι ότι η μεγάλη ποσοστιαία αύξηση των μεταβιβαστικών πληρωμών κατά την υποπερίοδο 2010-2018 και η μεγάλη διαφοροποίησή τους από τις δημόσιες δαπάνες για κατανάλωση ίσως ευθύνονται για το γεγονός ότι οι τελευταίες δε συσχετίζονται με το προϊόν της οικονομίας κατά τη συγκεκριμένη υποπερίοδο. Ακόμη, από τη συγκριτική ανάλυση της ελληνικής οικονομίας με τις οικονομίες των τεσσάρων χωρών επιβεβαιώνεται ότι η ίδια δημοσιονομική πολιτική μπορεί να έχει διαφορετικά αποτελέσματα αν εφαρμοστεί σε διαφορετικό περιβάλλον. Επιπροσθέτως συμπεραίνεται ότι η εκπαίδευση στη Ελλάδα είναι ασύνδετη με την πραγματική οικονομία και ότι μέσω των δαπανών για την υγεία δε μπορεί να επιτευχθεί οικονομική μεγέθυνση. Η συσχέτιση αμυντικών δαπανών και ΑΕγχΠ δίνει ισχυρές ενδείξεις ύπαρξης διαφθοράς στην Ελλάδα. Επίσης, επιβεβαιώνεται η ανυπαρξία συσχέτισης μεταξύ δημόσιων δαπανών για έρευνα και ανάπτυξη και ΑΕγχΠ, η οποία υποστηρίζεται θεωρητικά.

The question, that is tried to be answered through this study, is if and in which way the Greek state is able to promote economic growth through public spending. To this end, public expenditure is examined on the basis of economic and functional classification. Various theoretical approaches, which do not converge, have been formulated on the impact of each category of public expenditure on economic growth, whilst, in most cases, an important role is attributed to the economic environment in which public expenditure is made. For this reason, it was considered appropriate to carry out a longitudinal study, for the years 1995-2018, in order to identify those categories of public spending that favors economic growth in Greece. It was also considered appropriate to make a comparative analysis of the Greek economy and the economies of the four countries of the European Union for which public expenditure Granger-causes Gross Domestic Product (GDP). In Greece, total public expenditure appears to be related to GDP for the 1995-2009 subperiod, but without Granger causality between them. Public consumption appears to be related to GDP during the period 1995-2018 and the 1995-2009 subperiod, while public investment and transfer payments are not correlated with GDP. GDP Granger-causes public consumption during the period 1995-2018, whilst, during the 1995-2009 subperiod, there is no Granger causality between the two variables. Public spending on education, health, and research and development does not appear to be related to GDP, as opposed to defense expenditure, which also Granger-causes GDP. One of the main conclusions drawn from the study is that the large percentage increase of transfer payments during the 2010-2018 subperiod and their large differentiation from public consumption may be responsible for the fact that the latter is not related to the product of the economy during that subperiod. Moreover, the comparative analysis of the Greek economy and the economies of the four countries confirms that the same fiscal policy can have different effects if applied in a different economic environment. Furthermore, it is concluded that education in Greece is unrelated to the real economy and that economic growth cannot be achieved through public spending on health. The correlation between defense spending and GDP gives strong indications of corruption in Greece. It is also confirmed that, as theoretically supported, there is no correlation between public spending on research and development and GDP.