Μεταξύ εγκατάλειψης, θεάματος και αποκλεισμών: η Ελευσίνα σε μετάβαση

Abstract

Η Ελευσίνα, είναι μία μικρή πόλη, στο Θριάσιο πεδίο της Αττικής, η οποία ρημάχτηκε και αναγεννήθηκε πολλάκις. Το 2016, ανακοινώνεται από το Υπουργείο Πολιτισμού, πως η πόλη ανακηρύσσεται ομόφωνα ως η Πολιτιστική Πρωτεύουσα (ΠΠ) της Ευρώπης για το 2021. Στις 5 Φεβρουαρίου του 2023, λαμβάνει χώρα η τελετή έναρξης. Όλες οι Ελευσίνιες, περίμεναν αυτή τη μέρα. Όμως είναι η στιγμή που κατάλαβαν πως δεν πατούν πάνω στη σκηνή ως οικοδέσποινες. Βρίσκονται εκεί ως ένα είδος αξιοθέατου, παραδομένου στα βλέμματα όσων τους αρέσει να βλέπουν παραδοξότητες να ξεδιπλώνονται μπροστά τους. Η παρούσα έρευνα, εστιάζει στην Ελευσίνα ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα, ως έναν αντι-χώρο (Φουκώ, 1994/2012), μιας χωροθεσίας όπου πλέγματα αντιθέσεων, πήγματα των πολιτισμών συντίθενται, γειτνιάζουν και συγκρούονται. Μέσα από το θεωρητικό πλαίσιο που αναπτύσσεται, τις επιτόπιες επισκέψεις, τις τρεις συνεντεύξεις και την επεξεργασία και ανάλυση του ψηφιακού επικοινωνιακού υλικού της ΠΠ γίνεται μία προσπάθεια μερικής χαρτογράφησης του κοινωνικού και πολιτικού εδάφους της περιοχής, των εθνικ(ιστικ)ών αφηγήσεων και των (έμφυλων) σχεσιακοτήτων που φαίνονται να αναδύονται την δεδομένη χρονική στιγμή. Παράλληλα, στην ψηλάφηση εκείνων των μικρο-αφηγήσεων και μικρο-αντιστάσεων, ή αλλιώς των απομειναριών, αυτών που πετιούνται εκτός, που δημιουργούν συνθήκες μετάβασης ή έστω κάνουν υποφερτή την πανταχού παρούσα αίσθηση θανάτου. Η Ελευσίνα, νοηματοδοτούνταν ως η Μέκκα του ελληνικού καπιταλισμού. Σήμερα, αποτελεί ένα μείγμα ημιερειπωμένων και αναγεννημένων τόπων, που όπως θα φανεί από την παρούσα έρευνα, λειτουργεί ως ένα αποθετήριο αρρενωποτήτων, σχεσιακοτήτων και έμφυλων δυνάμεων, δημιουργώντας σύνθετες μορφές περιθωριοποίησης, αποκλεισμού, ζωνών εγκατάλειψης και οικονομικής επισφάλειας. Παράλληλα, η αποκρυσταλλωμένη εικόνα που κυριαρχεί στο εθνικό φαντασιακό περί οικονομικής ανάπτυξης συνυπάρχει, ξεδιπλώνεται και θεωρείται ως βέβαιο επακόλουθο του θεσμού της ΠΠ.Eleusis, a small town in the Thriasian plain of Attica, has undergone numerous regenerations throughout its history. In 2016, the Ministry of Culture announced that the city had been unanimously declared the European Capital of Culture (CC) for 2021. On February 5, 2023, the opening ceremony took place, eagerly anticipated by all Eleusinians. This was also the moment that some of them realized they were not stepping onto the stage as hosts, but rather as part of the spectacle. This thesis focuses on Eleusis as a Capital of Culture, viewing it as a counter-site (Foucault, 1994/2012), where cultures intersect or collide and synthesize. The research attempts a partial mapping of this social and political terrain through the theoretical framework developed herein, on-site fieldwork visits, three interviews, and analysis of the digital communication materials (e.g. the official website, online videos published on the social media and a podcast episode) pertaining to the CC. Once perceived as the Mecca of Greek capitalism, Eleusis today is a blend of semi-ruined and regenerated spaces, which, as this research reveals, serves as a repository of masculinities, relationalities, and gendered forces. Here complex forms of marginalization, exclusion, zones of abandonment, and economic insecurity emerge. In addition, the research identifies micro-resistances and counter-narratives, or remnants thereof, which may create conditions of transition or alleviate a pervasive sense of despair. Simultaneously, the crystallized image that pervades the national fantasy of economic development coexists and unfolds, considered by many as an inevitable consequence of holding the title of CC.