Ασυνόδευτοι ανήλικοι αιτούντες άσυλο και ανθρώπινα δικαιώματα στην Ελλάδα

Abstract

Τα τελευταία χρόνια, το φαινόμενο των ασυνόδευτων ανηλίκων που εισέρχονται στη χώρα μας, είτε με σκοπό να περάσουν σε κάποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα, είτε με σκοπό να παραμείνουν, έχει αρχίσει να προκαλεί το ενδιαφέρον τόσο της κοινής γνώμης όσο και της επιστημονικής κοινότητας. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η μελέτη του παραπάνω φαινομένου, επικεντρώνοντας την έρευνα μας στους ανηλίκους που αιτούνται άσυλο στη χώρα μας και στο κατά πόσο γίνονται σεβαστά τα δικαιώματα τους, όπως αυτά ορίζονται από διεθνείς, ευρωπαϊκούς και εθνικούς κανόνες δικαίου. Πιο συγκεκριμένα, στο γενικό - θεωρητικό μέρος εξετάζεται το προσφυγικό καθεστώς, ως ανθρώπινο δικαίωμα υπό τη θεωρητική προσέγγιση της μετατροπής των δικαιωμάτων του ανθρώπου, σε δικαιώματα του πολίτη. Επίσης, αναλύεται το νομικό πλαίσιο που αφορά τη συγκεκριμένη ομάδα στόχο, σε διεθνές και εθνικό επίπεδο. Ιδιαίτερη αναφορά στο θεωρητικό μέρος γίνεται στο φαινόμενο της παράνομης διακίνησης και εμπορίας ανηλίκων, καθώς εμφανίζεται άμεσα συνδεδεμένο με την προσπάθεια ασυνόδευτων παιδιών να μεταβούν από τη μία χώρα στην άλλη. Στο ερευνητικό μέρος επιχειρούνται τρεις διαφορετικές μέθοδοι προσέγγισης του υπό εξέταση φαινομένου. Πρόκειται για συνεντεύξεις με φορείς, συμμετοχική παρατήρηση και αφηγήσεις ζωής. Τα συμπεράσματα που ακολουθούν εμφανίζουν μία κατάσταση εκτός ελέγχου, με τα παιδιά να είναι θύματα κατ’ εξακολούθηση, τόσο των παράνομων δικτύων διακίνησης, όσο και της δυσλειτουργίας των κρατικών θεσμών. Κανένα από τα δικαιώματα των ανηλίκων δεν γίνεται σεβαστό από τον ελληνικό κρατικό μηχανισμό, ούτε καν το δικαίωμα της μεταχείρισης τους ως ανηλίκους. Η χώρα μας εμφανίζεται - τόσο μέσα από την δική μας μελέτη, όσο και από διεθνείς έρευνες που παραθέτονται - σε αμηχανία και αδυναμία να σταθεί στο ύψος των υποχρεώσεων που απορρέουν από τις Συνθήκες για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που έχει υπογράψει. Ως επίλογο της μελέτης αυτής επιλέξαμε να εστιάσουμε σε προτάσεις πολιτικής, για την αντιμετώπιση του φαινομένου των ασυνόδευτων ανηλίκων αιτούντων άσυλο στη χώρα μας, λαμβάνοντας πρωτίστως υπόψη το συμφέρον των παιδιών. Συνοψίζοντας, θα λέγαμε ότι η παρούσα κατάσταση στη χώρα μας απέχει πολύ από συνθήκες δημοκρατικής κοινωνίας και, φαίνεται άμεση η ανάγκη για λήψη μέτρων, που θα διασφαλίζουν την προστασία των ασυνόδευτων ανηλίκων στην Ελλάδα.