Η ελληνική ριζοσπαστική αριστερά και η κρίση (2010-2015): όψεις μιας μεγάλης ανατροπής

Abstract

Η ελληνική ριζοσπαστική αριστερά, το σύνολο των πολιτικών κομμάτων που κινούνται πέραν της σοσιαλδημοκρατίας (ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ, ΔΗΜΑΡ) έχει αναδειχθεί, για προφανείς λόγους, σε μία από τις βασικές θεματικές της ευρύτερης συζήτησης για τη νεο-σχηματιζόμενη κομματική οικογένεια. Η εκλογική επιτυχία του ΣΥΡΙΖΑ και η ανέλιξή του στην εξουσία, συνιστούν ̶ πέραν της ιδιαίτερης περίπτωσης του ΑΚΕΛ στην Κύπρο ̶ ένα σημείο αναφοράς που επαναπροσδιορίζει τον τρόπο που η ευρωπαϊκή πολιτική επιστήμη κατανοεί το αριστερό φαινόμενο. Η κρίση, που στην περίπτωση της Ελλάδας έχει αποκτήσει οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά χαρακτηριστικά, λειτούργησε ως καταλύτης για μία πρωτοφανή αναδιάρθρωση του κομματικού συστήματος, που οδήγησε καταρχάς στην κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ ̶ του ηγεμονικού κόμματος της Μεταπολίτευσης ̶ και εν συνεχεία στην ανάδειξη του ΣΥΡΙΖΑ σε πόλο εξουσίας. Οι εξηγήσεις αυτού του σύνθετου φαινομένου δεν είναι εύκολες, εφόσον η χρονική και πιθανόν ψυχολογική απόστασή μας από τα πράγματα είναι τέτοια που δεν επιτρέπει μία ψύχραιμη συνολική αποτίμηση. Ωστόσο, η παρακολούθηση της εξέλιξης από τον Μάιο του 2010 έως και τον Ιανουάριο του 2015, με βάση ένα συνεκτικό ερμηνευτικό πλαίσιο, είναι δυνατόν να μας επιτρέψει μία πρώτη απόπειρα ανάλυσης της ανάπτυξης και έκβασης των στρατηγικών των τριών εκδοχών της ριζοσπαστικής αριστεράς στην εν λόγω περίοδο και φυσικά μία πρωταρχική εξήγηση της τελικής επικράτησης του ΣΥΡΙΖΑ έναντι των άλλων δύο κομμάτων.The Greek radical left, the totality of political parties that move beyond social democracy (SYRIZA, KKE, DIMAR) has emerged, for obvious reasons, as one of the main themes of the broader discussion about the newly-forming party family. SYRIZA's electoral success and its rise to power constitute ̶ beyond the particular case of AKEL in Cyprus ̶ a point of reference that redefines the way European political science understands the left phenomenon. The crisis, which in the case of Greece has acquired economic, social and political characteristics, functioned as a catalyst for an unprecedented restructuring of the party system, which led initially to the collapse of PASOK ̶ the hegemonic party of the post-dictatorship period ̶ and subsequently to SYRIZA's emergence as a pole of power. The explanations of this complex phenomenon are not easy, since our temporal and possibly psychological distance from the events is such that it does not allow for a calm overall assessment. However, monitoring the evolution from May 2010 to January 2015, based on a coherent interpretative framework, can allow us a first attempt at analyzing the development and outcome of the strategies of the three versions of the radical left in the period in question and naturally a primary explanation of SYRIZA's final victory over the other two parties.