Η ανάπτυξη του τομέα της πρωτογενούς πρόληψης ως νέα τάση αντιμετώπισης του ζητήματος της ουσιοεξάρτησης : το παράδειγμα της Ελλάδας

Abstract

Το ζήτημα της πρόληψης της ουσιοεξάρτησης είναι μια μέθοδος αντιμετώπισης του φαινομένου σχετικά νέα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ενώ μέχρι πρόσφατα η ουσιοεξάρτηση ήταν ένα έγκλημα και ο χρήστης έφερε το στερεότυπο του “εγκληματία”, εφόσον θεωρούταν απειλή για στην κοινωνία, πλέον θεωρείται “ασθενής” που έχει ανάγκη από βοήθεια. Φαίνεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει την ανάπτυξη της πρωτογενούς κοινωνικής πρόληψης της ουσιοεξάρτησης ως έναν από τους βασικούς στόχους για την αντιμετώπιση του ζητήματος, μέσα από τις οδηγίες που έχει διατυπώσει. Σε αυτή την κατεύθυνση - επηρεασμένη από τις ευρωπαϊκές πολιτικές- κινείται και η Ελλάδα, γεγονός που αποδεικνύεται από την εξέλιξη των νομοθετικών κειμένων πάνω στο ζήτημα της αντιμετώπισης της ουσιοεξάρτησης, καθώς και στην ίδρυση και τη ραγδαία αύξηση των Κέντρων Πρόληψης στην Ελληνική επικράτεια την τελευταία δεκαετία που εφαρμόζουν προληπτικές πολιτικές στις ομάδες-στόχους τόσο του γενικού, όσο και του ειδικού πληθυσμού. Στην πλειοψηφία των χωρών ωστόσο, τόσο η εμπορία, όσο και η χρήση ουσιών εξακολουθούν να είναι ποινικά αδικήματα και κατά συνέπεια εμπίπτουν στον τρόπο αντιμετώπισης των υπολοίπων ποινικών αδικημάτων και αποτελούν αντικείμενο αντεγκληματικής πολιτικής. Η πρόληψη, τόσο η ποινική όσο και η κοινωνική, αποτελούν μορφή αντεγκληματικής πολιτικής στην οποία εντάσσονται τα αδικήματα που έχουν σχέση με τις ουσίες. Η τάσεις που επικρατούν στην Ευρώπη αναφέρονται στη μείωση της προσφοράς και της ζήτησης των ουσιών. Η μείωση της προσφοράς έγκειται στην αυστηροποίηση των ποινών όσον αφορά την παράνομη διακίνηση και το οργανωμένο έγκλημα που έχει σχέση με τις ουσίες, ενώ η μείωση της ζήτησης -στην οποία και εστιάζουμε- έγκειται στην πρωτογενή κοινωνική πρόληψη της εξάρτησης που σχετίζεται με την έγκαιρη ενημέρωση του κοινού και κυρίως των ομάδων που είναι πιο επιρρεπείς στην ουσιοεξάρτηση καθώς και του κοινωνικού τους περιβάλλοντος, προκειμένου να τις αποτρέψει από την ουσιοεξάρτηση. Οι ομάδες αυτές αφορούν τους μαθητές, τις ομάδες ομηλίκων, τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς, την τοπική κοινωνία, καθώς και τα Μ.Μ.Ε. Με βάση αυτές τις ομάδες στόχους σχεδιάζονται και υλοποιούνται τα προγράμματα πρόληψης. Η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της πρόληψης ωστόσο δεν είναι εύκολη και χρειάζεται βάθος χρόνου προκειμένου να κριθεί.