Δικαιώματα του ανθρώπου και εξωτερική πολιτική της ΕΕ: η συμβολή της Frontex

Abstract

Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να διαπιστωθεί, εάν και με ποιον τρόπο ο Οργανισμός Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής συμβάλλει στην διαμόρφωση νέων οδών προώθησης της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων στα σύνορα και κατ’ επέκταση στην εξωτερική πολιτική της ΕΕ. Προκειμένου να δοθεί δυνητική απάντηση στο ως άνω κεντρικό ερευνητικό ερώτημα, επιχειρήθηκε η αποτύπωση της σύνδεσης της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ με τις διάφορες όψεις που έχει αποκτήσει το μεταναστευτικό φαινόμενο, περιλαμβάνοντας την διαχείριση συνόρων και τον σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Επιπρόσθετα, για τους ίδιους λόγους, στην παρούσα μελέτη, παρουσιάζονται οι σύγχρονες τάσεις και απειλές στα σύνορα, το πλαίσιο προστασίας θεμελιωδών δικαιωμάτων στον ευρωπαϊκό χώρο, οι θεσμοί επιτήρησης θεμελιωδών δικαιωμάτων στο πλαίσιο του Frontex, καθώς και η έμφαση που δίνεται από τους θεσμούς προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον χώρο φύλαξης συνόρων, υπό το πρίσμα των καινοτομιών που επιφέρει ο αναθεωρημένος Κανονισμός του Frontex (Κανονισμός (ΕΕ) 2019/1896). Για την προσέγγιση της εν λόγω θεματικής, πραγματοποιήθηκε βιβλιογραφική έρευνα, αξιοποιώντας την ισχύουσα νομοθεσία, βιβλιογραφία και αρθρογραφία επί θεμάτων μετανάστευσης, διαχείρισης συνόρων και προστασίας θεμελιωδών δικαιωμάτων. Επιπρόσθετα, πληροφορίες αντλήθηκαν από κείμενα της ενωσιακής πολιτικής, διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών και οργάνων, καθώς επίσης και από την επιχειρησιακή πρακτική και δράση του Frontex, υπό την προϋπόθεση τήρησης των περιορισμών που επιβάλλονται από τυχόν διαβαθμισμένο υλικό.The purpose of this study is to establish whether and in what way the European Border and Coast Guard Agency contributes to the formation of new ways of promoting the protection of fundamental rights at the borders and, by extension, in the EU's foreign policy. In order to attempt a potential answer to the above central research question, we tried to capture the connection between the EU's foreign policy and the various aspects that the migration phenomenon has acquired, including border management and respect for fundamental rights. Additionally, for the same reasons, this study presents the current trends and threats at the borders, the framework for the protection of fundamental rights in the European area, the institutions responsible for monitoring fundamental rights in the context of Frontex, as well as the emphasis given by the actors responsible for the protection of fundamental rights in the domain of border guarding, in view of the innovations brought about by the revised Frontex Regulation (Regulation (EU) 2019/1896). In order to approach the subject in question, bibliographic research was carried out, utilizing the current legislation, literature and articles on immigration, border management and protection of fundamental rights. In addition, information was drawn from EU policy texts, international and European organizations and institutions, as well as from Frontex's operational practice and action, subject to compliance with the restrictions imposed by any classified material.