Γυναίκες με προσφυγικό/μεταναστευτικό προφίλ: η πορεία προς την αυτό-ενδυνάμωση

Abstract

Σε παγκόσμια κλίμακα, ο αριθμός των γυναικών προσφύγων/μεταναστριών είναι διαρκώς αυξανόμενος και ως εκ τούτου, η ανάλυση των κοινωνικών πλαισίων, με έμφαση στο φύλο, είναι απαραίτητη για μια πληρέστερη κατανόηση του φαινομένου της μετανάστευσης. Παρόλο όμως που το φύλο παίζει καθοριστικό ρόλο σε κάθε πτυχή της μετανάστευσης, οι δημόσιες μεταναστευτικές πολιτικές δεν λαμβάνουν υπόψη τον παράγοντα αυτό. Με αυτό το σκεπτικό, η παρούσα εργασία εστιάζει στη «θηλυκοποίηση» της μετανάστευσης και του προσφυγικού ζητήματος, αναγνωρίζοντας τη σημαντική και διαρκώς αυξανόμενη παρουσία των γυναικών στο φαινόμενο αυτό διεθνώς και στις ιδιαίτερες ενταξιακές συνθήκες που τις αφορούν. Ειδικότερα, διερευνάται η διαδικασία της μετανάστευσης, εξετάζοντας τις διαφοροποιήσεις των εμπειριών με βάση το φύλο, και λαμβάνοντας υπόψη κοινωνικούς, οικονομικούς και πολιτισμικούς παράγοντες. Επιπλέον, αναλύονται οι τύποι της γυναικείας μετανάστευσης, οι σχετικές με αυτήν πολιτικές εστιάζοντας και διερευνώντας τα εμπόδια που συναντούν οι μετανάστριες στους βασικούς τομείς ένταξης αξιοποιώντας τη διαθεματικότητα ως φακό για την καλύτερη κατανόησή τους. Η παρούσα έρευνα αξιοποιεί βιβλιογραφία και συνεντεύξεις με ημι-δομημένα ερωτηματολόγια για να συλλέξει και να αναλύσει τα βιώματα και τις εμπειρίες των γυναικών που συμμετέχουν. Τα δεδομένα ανέδειξαν τις δυσκολίες που συναντούν οι γυναίκες στο ταξίδι τους προς την Ελλάδα, τις δυσμενείς καταστάσεις που βιώνουν στα camps, τα εμπόδια ένταξης στον τομέα της γλώσσας, της εργασίας και της κοινωνικής ενσωμάτωσης αλλά και τις διακρίσεις που οι γυναίκες υφίστανται. Στον αντίποδα, αναδεικνύονται ως στηρίγματα για τις γυναίκες στη νέα πατρίδα η κοινωνική πλαισίωση και υποστήριξη, οι οργανισμοί και θεσμοί αλλά και η προσωπική τους ενδυνάμωση μέσω της εκπαίδευσης και εργασίας. Όπως έγινε κατανοητό από τις αφηγήσεις τους, παρά το γεγονός ότι η μετανάστευση μπορεί να εκθέσει τις γυναίκες σε νέες μορφές ανισότητας, μπορεί επίσης, να τους προσφέρει ευκαιρίες για να ξεφύγουν από καταπιεστικές καταστάσεις, να γίνουν πιο αυτόνομες και να αναλάβουν νέους ρόλους.Globally, the number of refugee/migrant women is large and growing. Analysis of social contexts, with a focus on gender and culture, is essential for a complete understanding of the migration phenomenon. Although gender plays a crucial role in every aspect of migration, government migration policies do not take this factor into account. In this context, this paper focuses on the «feminization» of migration and the refugee phenomenon, recognizing the significant and growing presence of women in this phenomenon internationally. In particular, the process of migration is explored, examining gendered differentiations of experiences, and taking into account social, economic and cultural factors. In addition, the types of female migration, migration- related policies and the entities that implement them are analyzed. Furthermore, the obstacles encountered by women migrants in the key areas of integration and intersectionality as a lens for a more complete understanding of them are examined. This research utilizes bibliography and interviews with semi-structured questionnaires to collect and analyze in depth the accounts and experiences of the women involved. The data highlighted the difficulties women encounter on their journey to Greece, the difficult situations they experience in the camps, the barriers to integration in the areas of language, work and social inclusion, and the discrimination women face. On the contrary, women in their new home country are supported by the social framework and assistance, organizations and institutions, but also by their empowerment through education and work. As it was made clear, although migration can expose women to new forms of inequality, it can also offer them opportunities to escape oppressive situations, to become more autonomous and to take on new roles.