Η αρχή της πολιτικής πολυφωνίας στα ΜΜΕ κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματεύεται την Αρχή της πολιτικής πολυφωνίας στα Μ.Μ.Ε, ενώ δίνει μεγάλη βαρύτητα στο πώς διαμορφώνεται το ραδιοτηλεοπτικό τοπίο καθώς και στη σημασία που η ανωτέρω Αρχή λαμβάνει κατά την προεκλογική περίοδο. Μάλιστα η εκπόνησή σημαντικού μέρους της πτυχιακής, έγινε κατά τη διάρκεια των βουλευτικών εκλογών της 16ης Σεπτεμβρίου 2007. Η πολιτική πολυφωνία ορίζεται ως η ισότιμη παρουσίαση των κομματικών απόψεων που εξασφαλίζεται όταν ο χρόνος που καλύπτουν αυτές κατανέμεται κατά προσέγγιση στην αναλογία της προτίμησης του εκλογικού σώματος όπως αυτή προκύπτει από τις εκάστοτε κοινοβουλευτικές εκλογές. Σε μια προσπάθεια ανάδειξης του θέματος της πολιτικής πολυφωνίας σε ιστορική βάση, θα διαπιστώσουμε ότι το θέμα απασχόλησε για πρώτη φορά τους ειδικούς μετά τη μεταπολίτευση και συγκεκριμένα το έτος 1982. Η παρούσα εργασία ασχολείται επίσης με δύο οδηγίες που εξέδωσε το ΕΣΡ και είναι αλληλένδετες μεταξύ τους. Πρόκειται για την υπ’ αριθμ. 6/16.2.2004 Οδηγία που προσδιορίζει τα κριτήρια της ισότιμης προβολής των απόψεων των πολιτικών κομμάτων που και την υπ'αριθμ. 1/21.2.2006 Οδηγία σύμφωνα με την οποία οι τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί της χώρας οφείλουν να τηρούν στις εκπομπές πολιτικού διαλόγου ενημερώσεως, ειδησεογραφίας και ιδίως στα κεντρικά δελτία ειδήσεων τις εξής αρχές: α.) αντικειμενικότητα, β.) αμεροληψία, γ.)ισότιμη προβολή των απόψεων των πολιτικών κομμάτων που εκπροσωπούνται στην Ελληνική Βουλή και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Στη συνέχεια παρουσιάζονται και σχολιάζονται δύο αποφάσεις του ΕΣΡ σχετικά με την πολιτική πολυφωνία. Η μία αφορά τον τηλεοπτικό σταθμό ANTENNA και η άλλη τον ραδιοφωνικό σταθμό ΣΚΑΪ. Κατόπιν αναλύσεως των δεδομένων διεξάγεται το συμπέρασμα ότι το θέμα της πολιτικής πολυφωνίας τίθεται εν τέλει προκειμένου να προβάλλονται οι απόψεις των κομμάτων που έχουν τις λιγότερες έδρες στην Ελληνική Βουλή. Οι δημοσιογράφοι από την πλευρά τους, συχνά θεωρούν υπερβολικά αυστηρές και αυταρχικές τις οδηγίες, συστάσεις και αποφάσεις του ΕΣΡ. Πρωτίστως θεωρούν εξαντλητικό το έργο της λεπτομερέστατης καταγραφής του χρόνου που αφιερώνουν στα πολιτικά κόμματα. Πέραν του ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να τηρείται πάντα ο χρόνος, δημιουργείται αναμφισβήτητα ένα κλίμα καχυποψίας. Επίσης θεωρούν τα όποια μέτρα που παίρνονται σαφέστατη παρέμβαση του ΕΣΡ στη δουλειά τους, αλλά και στέρηση του αναφαίρετου δικαιώματος του σε ελεύθερη έκφραση και πληροφόρηση. Η μεταπτυχιακή εργασία αποκτά μορφή τη στιγμή που συγκεκριμενοποιείται το θέμα και γίνεται εκτενής αναφορά στη σημασία του κατά την καθοριστικής σημασίας για τη δημοκρατία προεκλογική περίοδο. Πεδία έρευνας και ανάλυσης αποτέλεσαν οι τρεις τελευταίες προεκλογικοί περίοδοι 2000, 2004 και 2007. Ένα μεγάλο μέρος της εργασίας αφιερώνεται στις δημοσκοπήσεις. Τα προβλήματα που προκύπτουν κατά τη διεξαγωγή των πολιτικών δημοσκοπήσεων, τη σημασία που αποκτούν κατά την προεκλογική περίοδο, ενώ βασικός άξονας στην ανάλυση είναι το ερώτημα αν αποτελούν εργαλεία γνώσης ή χειραγώγησης. Έπειτα γίνεται μια προσπάθεια ενσωμάτωσης παραδειγμάτων από δύο Ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία και Γερμανία) στο σημείο όπου γίνεται λόγος για το καθιερωμένο για τα τηλεοπτικά δεδομένα, debate. Ειδικότερα, όσον αφορά στη Γερμανία, αποσαφηνίζεται ότι η γερμανική ραδιοτηλεόραση, σε αντίθεση με την αντίστοιχη ελληνική, απολαμβάνει συνταγματική ελευθερία. (Art. 5 Abs. 1 S. 2 GG , der Schutzbereich der Radiofunkfreiheit). To άρθρο 5 του γερμανικού Συντάγματος εγγυάται την ελεύθερη έκφραση κάθε πολίτη, την ελευθερία διακίνησης ιδεών και πληροφοριών, αλλά και την ελευθερία των ΜΜΕ. Τα ΜΜΕ λειτουργούν ανεξάρτητα. Απαγορεύεται κάθε είδους κρατική επιρροή (undue interference by the state). Η ελευθερία του Τύπου (γραπτού και ηλεκτρονικού) δεν αποτελεί μόνο συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα, αλλά είναι και η θεσμική εγγύηση της ύπαρξής του. Πολλές φορές η μιντιακή ελευθερία συνδέεται άρρηκτα με το θεσμό της δημοκρατίας. Τέλος γίνεται μια συγκριτική ανάλυση του τρόπου με τον οποίο διεξάγονται τα πολιτικά debate στην Ελλάδα, τη Γερμανία και τη Γαλλία, όπου προτείνεται να ενταχθεί στην ελληνική τηλεοπτική πραγματικότητα μια μορφή συμμετοχικής δημοσιογραφίας κατά τα πρότυπα της Γαλλίας και να έχουν τη δυνατότητα να απευθύνουν ερωτήματα στους πολιτικούς και οι πολίτες.The present thesis is analyzing the principle of political pluralism in the media, while it is focusing on how the radio-television landscape is shaped thanks to the principle of plurality, as well as on the importance that the principle has during the pre-election period. It has to be underlined that the most important part of this thesis was written during the Greek parliamentary elections of 16 September 2007. Political pluralism is defined as the equivalent presentation of the opinions of all the political parties. This is ensured when the time that is distributed to the political parties in order to express their opinions is in accordance with the proportion of the preference of the electoral body in the latest parliamentary election. A historical retrospection allows us to realise that the theme “political pluralism” occupied specialists for the first time after the change of regime in Greece (1974) in the year 1982. The main part of the essay refers to the Greek National Council for Radio and Television (NCRTV). NCRTV is an independent administrative authority that supervises and regulates the radio-television market, founded in 1989. The present essay is performing and analysing two instructions and two decisions of the NCRTV as far as political pluralism is concerned. This analysis leads us to the conclusion that the parties that have the less seats in the Greek Parliament are advanced from the political plurality regulation. Journalists often consider the directives, cautions and decisions of NCRTV as excessively strict and authoritarian. Distinctly they consider the effort of recording the time that their medium dedicated to the political parties in details as an exhaustive one. But it is not only extremely difficult to keep the time limits; furthermore, it is undeniable that a suspicious climate is created between NCRTV and the media. Finally, journalists consider these measures as an explicit intervention of the NCRTV in their work and a deprivation of their inalienable right to express themselves and inform the audience freely. The postgraduate essay acquires shape at the point where the concrete example of the pre-election period is used. Fields of research and analysis constituted the last three pre-election periods, namely in 2000, 2004 and 2007. An important part of the work is also dedicated to political polls. The problems that occur during the conducting of political polls and the importance that polls acquire during the pre-election period. Fundamental axis in the analysis is the question if polls are constituent tools of knowledge or tools of manipulation. Moreover, an earnest effort has been made to incorporate examples from two European countries (France & Germany); especially at the point where the example of the customary debate is mentioned. Hereby it is also made clear that Germany regulates its media system according to federal and state laws. The same applies to the executive bodies responsible for the media, which to some extent he within the federal administration, but to a greater extent within the administration of the 16 regional Lander states or within their specific regulatory authorities. Article 5 of the constitution guarantees the traditional free-speech priviledges: free expression for everybody, freedom of information, and freedom of the media. The freedom of the press and the freedom of broadcasting are interpreted not only as constitutional rights, against undue interference by the state, but also as institutional guarantees for their existence and performance. In many respects, media freedom is understood to be the basic precondition for democracy in Germany.3 Finally, a comparative analysis of the way that political debates are carried out in Greece, Germany and France is made. The proposal is that Greece has to include a form of citizen journalism- following the models of France- where citizens are given the opportunity to direct questions to the politicians.