Η κοινωνική ταυτότητα των κακοποιημένων γυναικών

Abstract

Το βασικό ερώτημα που μελετάται στη παρούσα εργασία είναι κατά πόσο οι στερεοτυπικές αντιλήψεις και οι μύθοι που επικρατούν παγκοσμίως γύρω από το θέμα της ενδοοικογενειακής βίας συμφωνούν με το προφίλ των κακοποιημένων γυναικών έτσι όπως προκύπτει από τις μαρτυρίες των ειδικών στο πλαίσιο της παρέμβασης. Με άλλα λόγια, το κατά πόσο επηρεάζουν την αντιμετώπιση του φαινομένου στο πλαίσιο των υποστηρικτικών δομών που λειτουργούν στην Ελλάδα αλλά και την αντίδραση των ίδιων των κακοποιημένων γυναικών στη θυματοποίηση. Λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες ανάγκες των κακοποιημένων γυναικών, την πολυπλοκότητα του φαινομένου της ενδοοικογενειακής βίας και τις δυσκολίες που υπάρχουν για την σφαιρική αντιμετώπισή του, η παρούσα μελέτη επιχειρεί μια πρώτη καταγραφή των κοινωνικών χαρακτηριστικών των κακοποιημένων γυναικών που απευθύνονται για βοήθεια στις υποστηρικτικές δομές. Η μελέτη του συγκεκριμένου θέματος βασίζεται, κατά ένα μεγάλο μέρος, στην κριτική ανασκόπηση της σχετικής βιβλιογραφίας με στόχο τη διερεύνηση τόσο των θεωρητικών αρχών που επικρατούν γύρω από το θέμα όσο και των μύθων που υιοθετούνται από το γενικό πληθυσμό, τα ίδια τα θύματα της κακοποίησης και ίσως τους ίδιους τους ειδικούς. Με δεδομένο την έλλειψη προηγούμενης ερευνητικής εμπειρίας για το υπό μελέτη θέμα στη χώρα μας και προκειμένου να γίνει μια πρώτη απόπειρα σκιαγράφησης του κοινωνικού προφίλ που φαίνεται να χαρακτηρίζει τις κακοποιημένες γυναίκες που απευθύνονται στις υποστηρικτικές δομές στην Ελλάδα, πραγματοποιήθηκε διερευνητική-περιγραφική έρευνα μικρής κλίμακας. Συγκεκριμένα, πραγματοποιήθηκαν ημι-δομημένες συνεντεύξεις με ειδικούς που εργάζονται σε υπηρεσίες που απευθύνονται σε θύματα κακοποίησης. Όπως προκύπτει από την μελέτη, οι μύθοι που έχουν δημιουργηθεί γύρω από το θέμα της ενδοοικογενειακής βίας βασίζονται σε απλουστευτικές εξηγήσεις των σύνθετων διαδικασιών και δυναμικών που εμπλέκονται στην εμφάνιση του φαινομένου καθώς και στη παρερμηνεία των στατιστικών των υπηρεσιών. Με άλλα λόγια, η ελλιπής γνώση των δυναμικών της βίας εντός του οίκου και μεταξύ οικείων καθώς και του ψυχολογικού προφίλ που χαρακτηρίζει τα θύματά της, οδηγούν σε παρερμηνείες και διατυπώσεις αξιολογικού χαρακτήρα σχετικά με τα θύματα και τους θύτες, γεγονός που αποπροσανατολίζει τις προσπάθειες για εντοπισμό και καταπολέμηση των πραγματικών αιτιών του φαινομένου. Έμφαση δίνεται στις μεγάλες δυσκολίες και τις σημαντικές ελλείψεις που χαρακτηρίζουν τον χώρο της παρέμβασης, σε όλα τα επίπεδα, και τονίζεται η ανάγκη για βελτιωτικές παρεμβάσεις και μεταρρυθμίσεις. Τέλος, τονίζεται η ανάγκη διεξαγωγής περαιτέρω έρευνας.