Οι Έλληνες Εβραίοι από το 1944 και στα πρώτα χρόνια της «Καχεκτικής Δημοκρατίας»: πολιτικές του ελληνικού κράτους, προσλήψεις και μετανάστευση

Abstract

Η παρούσα εργασία έχει ως αφετηρία την αναντιστοιχία μεταξύ της πολύ συστηματικής μελέτης σχετικά με την ζωή των Ελλήνων Εβραίων έως και το Ολοκαύτωμα και της αρκετά πιο ελλιπούς μελέτης των συνθηκών ζωής τους έκτοτε. Γίνεται προσπάθεια να αποτυπωθεί και να αποτιμηθεί ο τρόπος με τον οποίο ο κρατικός μηχανισμός επιχείρησε να προσεγγίσει το Εβραϊκό ζήτημα κυρίως μέσα από νομοθετικές πρωτοβουλίες. Την έρευνα θα απασχολήσουν επίσης, ο βαθμός και ο τρόπος με τον οποίο οι νόμοι αυτοί εφαρμόστηκαν, αλλά και η στάση που κράτησαν θεσμοί, όπως η Δικαιοσύνη. Ερευνάται, επίσης, η σχέση μεταξύ των παραπάνω και της μαζικής εξόδου των Ελλήνων Εβραίων από τη χώρα, με έμφαση στη μετανάστευση προς το νεοσύστατο κράτος του Ισραήλ. Βασικά μεθοδολογικά εργαλεία αποτελούν: η μελέτη των ΦΕΚ που εκδόθηκαν στο διάστημα 1944-1967, η ανάγνωση άρθρων στον Τύπο της εποχής και η διασταύρωση των πληροφοριών που παρέχονται δευτερογενώς, μαρτυρίες που εμφανίζονται από την έρευνα ποικίλων πηγών και η μελέτη της δευτερογενούς βιβλιογραφίας. Τα παραπάνω τίθενται σε αντιπαράθεση στο παρακάτω κείμενο έτσι, ώστε να καταστεί εμφανής ο τρόπος με το οποίο οι νόμοι εφαρμόζονταν ή παρακάμπτονταν, οι παραλείψεις τους, οι αντιδράσεις που αυτοί δημιούργησαν, τα κωλύματα που παρουσιάστηκαν, και τελικά, τα μέσα τα οποία επιστρατεύθηκαν για να παρακαμφθούν, είτε τα προβλήματα, είτε οι ίδιοι οι νόμοι.This paper’s main motivation is to provide clarity on the living conditions of Greek Jews post World War II. Special significance is shown in this period, as it is largely unexplored compared to studies done on their long-standing presence in Greek society before the war, and near extinction from it during the war. Therefore, it strives to illustrate and evaluate the way in which the Greek state attempted to approach the “Jewish question” mainly through legislative initiatives. This also extends to the way these laws were implemented and the stance taken by various institutions, such as the judicial system. Finally, the likelihood of a correlation existing between the modus operandi of the Greek state and its institutions and the mass exodus of Greek Jews from the country, with an emphasis on emigration to the newly established state of Israel. The methodology used includes the study of Government Gazettes and newspaper articles published between 1944-1967, oral testimonies regarding said period, and available bibliography, which was also cross-checked with the previously mentioned Gazettes and articles where applicable. These are presented in a way to make evident instances in which the law was applied or circumvented, along with several legislative omissions. Focus is also drawn to public perception regarding the relevant legislation, the obstacles that rose from the appliance of said legislation, and finally, the means that were employed to circumvent the problems as well as the law itself.