Ρωσικός μοντερνισμός και κονστρουκτιβισμός στην προπολεμική σοβιετική εποχή (1917-1936): όψεις της σχέσης τέχνης-πολιτικής κατά την απόπειρα δημιουργίας ενός «νέου κόσμου»

Abstract

Η εκτεταμένη χρήση του όρου «αβαντ – γκαρντ» από τα τέλη του 19ου αιώνα καθόρισε κάθε πρωτότυπη καλλιτεχνική κίνηση, που στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα γίνεται επαναστατική προσδίδοντας νέο κύρος στην αλήθεια της τέχνης. Μέσα στην αναταραχή που προκάλεσε ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, και οι κοινωνικές συμπεριφορές, η ριζοσπαστική πρωτοπορία ανέπτυξε ένα πρότυπο για την τέχνη, στο οποίο η έμπνευση, η συλλογική διάσταση της ερευνητικής δημιουργικότητας, ο αγώνας της αφαίρεσης ενάντια στην πλαστικότητα και η ρήξη με την πολιτιστική κληρονομιά του παρελθόντος, συναντήθηκαν με την έντονη διάθεση για κοινωνική και πολιτική αλλαγή και σύγκρουση με το κατεστημένο. Στην προεπαναστατική Ρωσία, η ιδέα της προόδου και της καλλιτεχνικής αναγέννησης αναζήτησε τις ρίζες της στην ανάγκη της μεταμόρφωσης του κόσμου μέσω της τέχνης. Στη διάρκεια αυτής της αναζήτησης, η συγκυρία της Οκτωβριανής Επανάστασης και του Ρωσικού Εμφύλιου προσέλκυσε πολλούς δημιουργούς της ιστορικής «αβάντ – γκαρντ», που έσπευσαν να εργαστούν για τους Μπολσεβίκους στα πλαίσια του Σοβιετικού πειράματος για την πολιτιστική επανάσταση και την κοινωνική αλλαγή μέσω της τεχνολογίας και της μηχανικής. Η σχολή της Κονστρουκτιβιστικής τέχνης, έχοντας αποδεχτεί εξαρχής την επιστημονική ιδέα και το πνεύμα της, διακήρυσσε συγχρόνως μια εντελώς νέα προσέγγιση της αποστολής του καλλιτέχνη και των αναζητήσεών του. Η construction περιείχε δυναμισμό και λογική και μπορούσε να εφαρμοστεί παντού, ακόμη και στα πολιτικά συστήματα. Λέξη κλειδί κατά την περίοδο της αλλαγής στη Σοβιετική Ένωση, θα ακολουθήσει την εξελικτική της πορεία, που θα την ωθήσει να ακολουθήσει τις ανάγκες της αγοράς και της κατανάλωσης, μέχρι την υποτίμησή της από το ίδιο πολιτικό σύστημα που υπηρέτησε.The use of the term avant – garde has become widespread since the last years of the 19th century, designating any artistic movement that can be described as innovative. In the first half of the 20th century avant -garde, being increasingly radical and revolutionary, gives new credence to the truth of art. Amidst the turmoil that the Great War and the social behaviors stirred up, the radical modernism improved a model for art, in which inspiration, the common struggle for the researching creativity, the struggle of abstraction against figuration and the split between new cultural ways and the old ones inherited from the past, met a strong mood for social and political change, even more bucked the system. In prerevolutionary Russia, the idea of progress and the artistic revival looked for its roots in the intention of changing the world through the art. In this pursuit, the contemporaneity of the October Revolution and the following Russian Civil War, drew a lot of avant – garde artists in close collaboration with Bolsheviks on the topic of the Soviet experiment for the benefit of the cultural revolution and the social reform through technology and engineering. The Constructivists school, having accepted from the start the science and its spirit, proclaimed a very new attitude towards artist’s work and mission of the research. The Construction involved dynamism and logic and could be useful in all territories, even politics. A key word in the new Soviet system, will follow its own evolution covering the market needs for consumer goods, until its devaluation from the political system that it served.