Συστήματα δημόσιας υγείας και η αρχή της επικουρικότητας

Abstract

Η υγεία, αποτελεί με διαφορά το πιο σημαντικό κοινωνικό αγαθό, γεγονός που υφίσταται εδώ και χιλιάδες χρόνια. Από την εποχή του Ιπποκράτη, έχει δοθεί έμφαση στη θεραπεία νοσημάτων, όπως και στην πρόληψη. Στο σύγχρονο κόσμο, το σύστημα υγείας μιας χώρας από τη μια αντικατο-πτρίζει την οικονομική πραγματικότητα του κράτους, από την άλλη τη σοβαρότητα με την οποία αντιμετωπίζονται οι πολίτες της. Πλέον, με την οικονομική κρίση να έχει παρελάσει σε όλους τους τομείς του δημόσιου και ιδιωτικού βίου, η υγεία θα πρέπει να αποτελεί το τελευταίο οχυρό το οποίο θα πρέπει να υπερασπιστεί το εκάστοτε σύστημα. Η οργάνωση στον τρόπο παροχής βοήθειας και φροντίδας στον τομέα της υγείας, σε ό,τι αφορά τη σκοπιά της διαχείρισης είναι αναγκαίο να μεταβληθεί έτσι ώστε να καλυτερεύσει η ποιότητα του κοινωνικού της χαρακτήρα. Κατά συνέπεια, η ανάγκη να εξεταστεί το πρωτοβάθμιο σύστημα υγείας είναι αρκετά μεγάλη. Όπως δείχνουν οι υπάρχουσες έρευνες, τα τελευταία χρόνια οι περισσότερες χώρες, ανεπτυγμένες ή μη, στόχευσαν στην ανάπτυξή τους, λαμβάνοντας γνώση το πρωτοβάθμιο επίπεδο υγειονομικής φροντίδας και περίθαλψης. Σύμφωνα με τις απόψεις που επικρατούν στον επιστημονικό και το χρηματοοικονομικό τομέα για την υγεία τη σημερινή εποχή, διαφαίνεται η ανάγκη αναδιοργάνωσης του υγειονομικού συστήματος, με στόχους την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και την απομάκρυνσή του από τα αστικά κέντρα. Τα σύγχρονα κοινωνικά προβλήματα, μερικά από τα οποία είναι η αστικοποίηση, οι φυσικές καταστροφές και η φτώχεια, καθιστούν αυτήν την ανάγκη πολύπλοκη ως προς την υλοποίηση. Αν η δυσκολία αυτή ξεπεραστεί, τα υγειονομικά συστήματα θα αποκτήσουν ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό, μετατρέποντας την πρωτοβάθμια φροντίδα σε αρωγό στον αγώνα για κοινωνική δικαιοσύνη. Στην ΕΕ, από την ίδρυσή της, δίνεται ύψιστη σημασία στην έννοια της ισοτιμίας και της αλληλεγγύης και αυτό το χαρακτηριστικό διέπει όλες τις πτυχές της λειτουργίας της. Εδώ, μπαίνει ο παράγοντας της δημόσιας υγείας. Πώς μπορεί και πρέπει η ΕΕ να θεσμοθετήσει συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές για την κάλυψη ολοένα και αυξανόμενων αναγκών στον τομέα της υγείας; Με βάση ποια αρχή θα πρέπει να δράσει και ποια είναι τα όρια μεταξύ την ανάληψης πρωτοβουλιών από την ΕΕ για όλα τα κράτη-μέλη και πού ξεκινά η εθνική αυτονομία μέσα σε μια ομοσπονδία κρατών όπως η ΕΕ; Εδώ η απάντηση στηρίζεται στην αρχή της επικου-ρικότητας, η οποία έχει ως θεμελιώδη στόχο τη λήψη αποφάσεων όσο πιο κοντά στον πολίτη, ενώ τονίζεται ότι τα μέτρα που πρέπει να παρθούν από το σύνολο της ΕΕ θα πρέπει να έχουν ως στόχο την επίτευξη πιο αποτελεσματικής δράσης, μόνο αν οι δρά-σεις σε περιφερειακό ή εθνικό επίπεδο δεν είναι οι ίδιες ιδιαίτερα αποτελεσματικές. Η βελτίωση της οργάνωσης, της διοίκησης και της αποτελεσματικότητας του υγειονομικού τομέα συνίσταται στο στόχο της παρέμβασης για παροχή ολοκληρωμένων πρωτοβάθμιων υπηρεσιών και προτείνεται στο πλαίσιο της αποκεντρωτικής και ταυτόχρονα ενωτικής πολιτικής, η οποία συνηγορεί υπέρ του τρίπτυχου για το οποίο οφείλουν να αναγνωρίζονται τα σύγχρονα συστήματα υγείας και αφορούν στην λογοδοσία, το χαμηλό κόστος και την ποιότητα των υπηρεσιών τους. Πρωταρχικός στόχος αυτής της παρέμβασης είναι να βελτιωθεί η οργάνωση, η διοίκηση και η αποτελεσματικότητα του υγειονομικού τομέα, ώστε να επιτευχθεί η παροχή ολοκληρωμένων πρωτοβάθμιων υπηρεσιών. Με αυτόν τον τρόπο κατορθώνεται αποκεντρωτική αλλά ενωτική πολιτική και τα συστήματα υγείας εκσυγχρονίζονται ως προς τη λογοδοσία, την ποιότητα των υπηρεσιών τους και το χαμηλό κόστος. Διεθνής στόχος είναι η ανάπτυξη της αρχής της επικουρικότητας, ώστε να επιλυθούν τα σημαντικότερα ζητήματα του υγειονομικού τομέα. Παράλληλα, κοινό τόπο για τα συστήματα υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο αποτελεί η έλλειψη σαφών στόχων για τη διαχείριση των ζητημάτων Δημόσιας Υγείας που αφορούν τη διαθεσιμότητα ανθρώπινων και οικονομικών πόρων. Είναι επιτακτικό ο αγώνας αυτός να ξεκινήσει από τη δημιουργία προϋποθέσεων για ένα πλήρες σύστημα υγείας, επανεξετάζοντας τη λειτουργία της αρχής της επικουρικότητας και εξασφαλίζοντας την ύπαρξη αποτελεσματικών στελεχών, τα οποία θα θέσουν νέες αντιλήψεις και προοπτικές για την υγεία και την ασθένεια, σύμφωνα με το σύγχρονο τρόπο ζωής. Στην παρούσα μελέτη, η βάση δίνεται στην απόδοση των βασικών αρχών λειτουργίας των οργάνων της ΕΕ και εστιάζει στον τομέα της δημόσιας υγείας σε σχέση με την αρχή της επικουρικότητας. Στη συνέχεια, γίνεται μια περιληπτική αποτίμηση τόσο του συστήματος δημόσιας υγείας στην Ελλάδα, όσο και σε άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ, χώρες της Ευρώπης που δεν ανήκουν στην ΕΕ, στις ΗΠΑ και στον Καναδά. Τέλος, γίνεται σύγκριση μεταξύ των διαφόρων δημοσίων συστημάτων υγείας, ενώ γίνεται μια προσπάθεια εύρεσης οδών στις οποίες θα πρέπει να πορευθεί η Ελλάδα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων και την κάλυψη των αναγκών των πολιτών της.Health is, without any doubt, the most essential social aspect that one state should give importance for the citizens' well-being. Since the ancient times, there have been lots of attempts from individuals and from whole state systems to equip themselves with proper healthcare, while the seriousness that a state encounters its public health section shows the importance that is given to its citizens. Now, with the economic crises to invade in every aspect of individual's public and private life, health care must stand against the difficulties, and the last section that should be affected by it. In the EU, it is of primary importance to take decisions for actions based on equality and solidarity. Hence, one of the most fundamental value in EU decision making is subsidiarity, which implicates that every intervention is made in national policies inside the EU must be done for problems to be solved more efficiently and to achieve proximity on citizens. In this study, a brief review has been made for the procedure of decision making in the EU and focusing in health section, trying to answer some questions such as where is the distinction line between obligation of the EU and individual state autonomy. Secondly, there will be a short reference to public health systems in countries inside the EU, European countries that are non EU and also the health care system in the USA and Canada. In the end, there will be attempt of comparison between the Greek health system and others, and last is giving a view of perspective in the future.