Ζητήματα με εγκληματολογικό ενδιαφέρον στην Ελλάδα της περιόδου 2009-2012: μη ποινικές εννοιοποιήσεις του εγκλήματος στον πολιτικό και μιντιακό λόγο περί πολιτικής, οικονομίας και πολιτισμού

Abstract

Το πρόβλημα των σχέσεων ανάμεσα στις ταξικές δομές, τη συνείδηση και την επιστήμη, παραμένει πάντα επίκαιρο στο μέτρο που οι διαδικασίες ιδεολογικού μετασχηματισμού και κοινωνικής αναπαραγωγής δεν είναι ισοχρονισμένες. Μια απόπειρα επίλυσης του προβλήματος θα μπορούσε να γίνει μέσα από τη μελέτη της δυναμικής συνάρθρωσης τριών διαφορετικών πεδίων: του ιδεολογικού, του πολιτικού και του κοινωνικο-οικονομικού. Έτσι και η παρούσα μελέτη επιχειρεί να φωτίσει διαφορετικές και νεοσύστατες πτυχές της έννοιας του εγκλήματος, που διαμόρφωσαν οι πρωτοεμφανιζόμενες σε συχνότητα και ένταση, κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες δημοσιονομικής κρίσης, ερευνώντας κυρίως τα πεδία του πολιτικού, οικονομικού και του ιδεολογικού. Τα πεδία αυτά προκάλεσαν σημασιολογικές αντιστροφές που συνοδεύουν ορισμένες ρητορικές οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν στην περίοδο της ελληνικής κρίσης κατά την τετραετία 2009-2012. Ο επιστημονικός λόγος για το έγκλημα είναι συνήθως περιορισμένος σε νομικά και εγκληματολογικά περιοδικά. Όμως το έγκλημα είναι ένα βαθύτατα πολιτικο-οικονομικό και πολιτισμικό ζήτημα. Η λέξη έγκλημα πυροδοτεί συνειρμούς που μας οδηγούν σε κάποια αποτρόπαια, αντικοινωνική δράση, δεν είναι όμως μόνο αυτό. Η μελέτη του πολιτικού και μιντιακού λόγου της περιόδου 2009-2012, αποκαλύπτει νέες ιδεολογικά και ηθικά φορτισμένες όψεις της εγκληματικής πραγματικότητας. Με δεδομένο ότι η κοινωνιολογία πραγματεύεται τις συνήθειες, τις επιλογές, τις αξίες και τους τρόπους σκέψης των ανθρώπων μέσα σε καθορισμένα πολιτισμικά και κοινωνικά πλαίσια και θεσμούς, η θεωρητική στόχευση αυτού του επιστημονικού εγχειρήματος δεν είναι η επιβεβαίωση του αυτονόητου, αλλά η ανάδειξη των κρυμμένων κοινωνικών προϋποθέσεων, εγκληματολογικών παραμέτρων και ψυχολογικών σταθερών που το παράγουν.