Περί της συμβολικής λειτουργίας του δικαίου και των ορίων της: με αφορμή τη γαλλική συζήτηση σχετικά με τον «Γάμο για όλους»

Abstract

Η εννοιοδότηση του δικαίου υπό το φως της ανάδειξης της συμβολικής του λειτουργίας, η πρόσληψή του ως «συμβολική δομή», η οποία εισάγει, κατοχυρώνει και εγγυάται τις θεμελιώδεις ανθρωπολογικές σταθερές του δυτικού πολιτισμού, αποτελεί οικεία μεθοδολογία στη γαλλική θεωρία του δικαίου. Τοποθετείται μάλιστα ως ιδρυτική θέση στον πυρήνα του έργου του σημαντικού ιστορικού και θεωρητικού του δικαίου αλλά και ψυχαναλυτή Pierre Legendre, συγκροτώντας μια θέση που υιοθετείται και προβάλλεται από μερίδα της γαλλικής νομικής θεωρίας. Ο πρόσφατα ψηφισθείς στη Γαλλία νόμος υπό τον γενικό τίτλο «Γάμος για Όλους» που επεκτείνει το δικαίωμα γάμου και υιοθεσίας και στα ομόφυλα ζεύγη, επαναφέρει δυναμικά στο προσκήνιο του διαλόγου την παραπάνω θέση, καθώς αυτή ενεργοποιήθηκε ως κεντρικός επιχειρηματολογικός άξονας εκ μέρους της άποψης που αντιτάχθηκε σθεναρά στην ψήφιση του νόμου. Ταυτόχρονα, ωστόσο, η δικαιική αναγνώριση ισότιμων δικαιωμάτων στα ομοφυλόφιλα πρόσωπα επερωτά με αμείλικτο τρόπο τις συστατικές παραδοχές, τους όρους και τα όρια κάθε θεωρητικής στοιχειοθέτησης του δικαιικού φαινομένου ως αμετακίνητης συμβολικής δομής και, εμπλέκοντας παρόμοια διαβήματα στην αναπόφευκτη(;) προοπτική του κριτικού αναστοχασμού, τα εισάγει σε αντιπαράθεση προς την αντίθετη, καταφάσκουσα προς τον υπό συζήτηση νόμο άποψη• την άποψη ειδικότερα, η οποία, αντί της συμβολικής διάστασης, συγκροτείται με άξονα την αποδοχή της θετικής δυνατότητας μιας εκ βάθρων ανακαίνισης του κοινωνικού συμβολαίου και των συμβολικών μας αναφορών.The conceptualization of law in light of highlighting its symbolic function, its reception as a "symbolic structure" that introduces, establishes and guarantees the fundamental anthropological constants of Western civilization, constitutes a familiar methodology in French legal theory. It is moreover positioned as a founding thesis at the core of the work of the important legal historian and theorist as well as psychoanalyst Pierre Legendre, constituting a position that is adopted and advanced by a section of French legal theory. The recently enacted law in France under the general title "Marriage for All" that extends the right of marriage and adoption to same-sex couples as well, dynamically brings back to the forefront of dialogue the above position, as it was activated as a central argumentative axis on the part of the view that strongly opposed the enactment of the law. At the same time, however, the legal recognition of equal rights for homosexual persons inexorably questions the constitutive assumptions, terms and limits of every theoretical formulation of the legal phenomenon as an immutable symbolic structure and, involving similar steps in the inevitable(?) prospect of critical reflection, introduces them into confrontation with the opposite view affirming the law under discussion; specifically the view which, instead of the symbolic dimension, is constituted along the axis of accepting the positive possibility of a fundamental renewal of the social contract and our symbolic references.