Η αποζημίωση και η αποκατάσταση του θύματος στην Αθήνα των κλασικών χρόνων

Abstract

Στην Αθήνα της κλασικής εποχής, έχει αναπτυχθεί ένα πολύπλοκο σύστημα απονομής δικαιοσύνης που αποσκοπεί στην ικανοποίηση των αδικούμενων πολιτών. Στην προσπάθεια αντιμετώπισης του εγκλήματος η «πόλις» αποδίδοντας ιδιαίτερη σημασία στο θύμα, αναπτύσσει διάφορους τρόπους προστασίας και ικανοποίησης του, μέσω της αποζημίωσης, χρηματικής ή υλικής και της αποκατάστασης της ζημίας είτε παρέχοντας του τη δυνατότητα σε κάποιες περιπτώσεις να αντεκδικηθεί. Τα ένδικα βοηθήματα της εποχής, η «δίκη» και η «γραφή», ανταποκρίνονται σε αρκετά μεγάλο βαθμό στη διάκριση ιδιωτικού και δημόσιου αδικήματος, ωστόσο υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις στο Αττικό δίκαιο που αναιρούν την συσχέτιση αυτή. Στόχος της εργασίας αυτής είναι η διερεύνηση της προστασίας του θύματος στην Αθήνα των κλασικών χρόνων τόσο με τη μορφή της αποζημίωσης όσο και με τη μορφή της αποκατάστασης. Αν και είναι δύσκολο να εντοπιστεί η ακριβής συνάφεια ανάμεσα στην επανόρθωση της βλάβης του θύματος από μια άδικη πράξη στην Αθήνα του 5ου και 4ου π.Χ. αιώνα με τις προβλεπόμενες από το σύγχρονο δίκαιο μορφές προστασίας του, κρίναμε ως σημαντική και σχεδόν αναγκαία τη σύγκρισή τους, προκειμένου να διαπιστώσουμε εάν υπάρχει μια διαχρονική σταθερά ως προς το πνεύμα που τις διέπει. Εξετάζοντας την ηθικοπολιτική φιλοσοφία που διέπνεε τον τρόπο επίλυσης των διαφορών δράστη και θύματος αλλά και τα κοινωνικά συμφραζόμενα της εποχής θα μελετήσουμε τον τρόπο που αξιολογούνταν η βλάβη/ζημία που προξένησε ο δράστης στο θύμα σε μια σειρά από αδικήματα.During the classical period of Athens, a complex judicial system, which aimed at satisfying aggrieved citizens, was developed. The city in an attempt to address crime, by paying special attention to the victim, developed several forms aimed at protecting and satisfying the victim, through monetary or material compensation, and by restoring the damage or, in some instances even endorsing the law of retaliation. The legal remedies of the era, "trial"(δίκη) and "writing"(γραφή), accommodated this, to a large extent, by distinguishing between private and public offenses. However, there are several cases in Attic law which negate this correlation. The objective of this thesis is to investigate the victim's protection in Classical Athens both in the form of compensation and the form of the restoration. Although it is difficult to correlate the remedies afforded to a victim of a wrongful act in modern and Classical Athens' law systems, we do however deem such a comparison necessary in order to determine whether or not there exists a perpetual theme. Taking into account not only how resolution of disputes between an offender and a victim took place, but also the social context of the time, we will study how the amount of damage caused by the offender was assessed in a series a key crimes.