Η ηθική της φόρμας: σχετικά με τη σκηνοθετική εργασία του Λευτέρη Βογιατζή

Abstract

Ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Λευτέρης Βογιατζής υπήρξε ένα enfant du siècle αφού αυτά που χαρακτήρισαν τις σκηνοθετικές και ερμηνευτικές καταθέσεις του, στα τέλη του κατεξοχήν αιώνα της σκηνοθετικής τέχνης και στην πρώτη δεκαετία του 21ου, ήσαν, πρώτον, η έμμονη θέληση για φόρμα, ακόμη και μέσα από δύσκολες διαδικασίες και μέχρι το σημείο εκείνο όπου η ίδια η φόρμα γίνεται καλλιτεχνική Ηθική. Δεύτερον, η επινόηση και υλοποίηση, κατά το ανέβασμα του έργου, ενός πρισματικού σκηνικού λόγου μέσα στον οποίο είχαν ενταχθεί τα πάντα: το ζήτημα του χώρου και μια «δραματουργία της θέασης», η εξονυχιστική ανίχνευση του κειμενικού σώματος και η έμπρακτη διατύπωση μιας σειράς ερμηνευτικών υποθέσεων αναφορικά με την ιδιοσυστασία της γλώσσας του κειμένου, τις φανερές όψεις αλλά και τα μυστικά μιας συγκεκριμένης λογοτεχνικής γραφής και ποιητικής καθώς αυτά προσφέρονται προς διαλεύκανση. Τρίτον, η αναγωγή της δουλειάς και παρουσίας του ηθοποιού σε κέντρο βάρους της παράστασης, δεδομένου ότι στις παραστάσεις του Λευτέρη Βογιατζή το παίξιμο ήταν μια σκέψη σωματοποιημένη, ενώ ήταν και η κρίσιμη εκείνη εμπειρία μέσα από την οποία το όντως πραγματικό αναφαίνεται στο θέατρο ως μια στιγμή αληθινής συνάντησης του σώματος των ηθοποιών με τη φωνή τους αλλά και με τις λέξεις κάποιου άλλου που παλεύουν να τις κάνουν δικές τους. Τέταρτον, η επιδίωξη τα «τοπία της παράστασης» να έχουν συγκροτηθεί έτσι ώστε ο θεατής να αφήνεται σε μια συν-αίσθηση, με τον τρόπο του Μπωντελαίρ, όταν αυτός μιλάει για οπτικές και ακουστικές αντιστοιχίες, για αισθήσεις που ανταποκρίνονται η μια στην άλλη και συνεργούν.The director and actor Lefteris Vogiatzis was an enfant du siècle since what characterized his directorial and interpretative contributions, in the late years of the century par excellence of directorial art and in the first decade of the 21st century, were, first, the obsessive will for form, even through difficult processes and up to that point where form itself becomes artistic Ethics. Second, the invention and implementation, during the staging of the work, of a prismatic scenic discourse within which everything had been integrated: the issue of space and a "dramaturgy of viewing," the meticulous detection of the textual body and the practical formulation of a series of interpretative hypotheses regarding the particular constitution of the text's language, the apparent aspects but also the secrets of a specific literary writing and poetics as these are offered for elucidation. Third, the elevation of the actor's work and presence to the center of gravity of the performance, given that in Lefteris Vogiatzis's performances the acting was an embodied thought, while it was also that critical experience through which the truly real appears in theater as a moment of genuine encounter of the actors' bodies with their voice but also with the words of someone else that they struggle to make their own. Fourth, the pursuit that the "landscapes of the performance" be constituted in such a way that the spectator is left in a syn-aesthetics, in Baudelaire's manner, when he speaks of visual and auditory correspondences, of senses that respond to one another and collaborate.