Ο Μηχανισμός Ανάκαμψης κι Ανθεκτικότητας και το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία καταπιάνεται με ένα καινοτόμο και πρωτοφανές «φαινόμενο», έναν πρόσφατο θεσμό που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Μάιο του 2020, που δύο μήνες αργότερα ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στο ζενίθ της πανδημίας του νέου κορονοϊού (Covid-19), το γνωστό Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, χαρακτηριστικά και ευρέως γνωστό ως «Next Generation EU», ή «Νέα Γενιά ΕΕ», ως μέτρου οικονομικής –κατά κύριο λόγο– ανάκαμψης των κρατών μελών της ΕΕ από τις πρωτόγνωρες κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας, οι οποίες επηρέασαν όχι μόνο τις κοινωνίες καθ’ αυτές, αλλά και τον σκληρό πυρήνα του δημοκρατικού πνεύματος της διεθνούς κοινότητας, αλλά και τους θεμελιώδους νομικο-πολιτικούς πυλώνες της ίδιας της ΕΕ και την θεσμική δυναμικότητά της και αντοχή έναντι προκλήσεων, που ταλάνισαν την ίδια τη δομή αυτής. Η ΕΕ, προκειμένου να καταφέρει να ενδυναμώσει και να προστατεύσει τις οικονομίες των ευρωπαϊκών κρατών, εξασφάλισε μέσω αυτού του προγράμματος δύο ειδών πρόσθετα κονδύλια: α) επιχορηγήσεις (grants), διοχετεύοντας τα (μη επιστρεπτέα) κεφάλαια σε ένα από τα νέα ή ενισχυμένα προγράμματά τους και β) δάνεια (loan facilities) υπό τους όρους της αρχικής έκδοσης (ίδιο τοκομερίδιο, ίδια ληκτότητα και για το ίδιο ονομαστικό ποσό), ώστε τα κράτη να μπορούν ευκολότερα να δανειστούν εμμέσως, με πολύ καλύτερους όρους (χαμηλά επιτόκια) και με την υψηλή πιστοληπτική ικανότητα της ΕΕ, δάνεια συνολικού ύψους €750 δις, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων θα αφορά την περίοδο 2020-2024, ώστε να μπορέσουν να εφαρμόσουν μέτρα προφύλαξης και θωράκισης του κοινωνικού συνόλου και των δημοσιονομικών τους. Στην συνέχεια, τα κράτη μέλη θα συνεισφέρουν στην αποπληρωμή του χρέους της Ένωσης, μέσω νέων δεσμών φόρων προς την ΕΕ και άλλων μέσων. Ο τρόπος με τον οποίο το νέο αυτό επίδοξο κεϋνσιανό μέτρο για την καταπολέμηση της πανδημίας ήρθε να εισχωρήσει στην ευρωπαϊκή έννομη τάξη είναι ο εξής: στο πλαίσιο του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου για το έτος 2021-2027, ήτοι του επταετούς (συνήθως) μακροπρόθεσμου δημοσιονομικού προϋπολογισμού της ΕΕ , έρχεται το «NextGenEU», ως προσωρινό μέσο που σχεδιάστηκε για την τόνωση της ανάκαμψης, να ενδυναμώσει και να συμπληρώσει τον ενωσιακό προϋπολογισμό εν όψει των δημοσιονομικών αναγκών που θα προκύψουν από την στασιμότητα –και συνάμα αποσταθεροποίηση– στην οποία θα περιέλθει η παγκόσμια οικονομία και οι αγορές, λειτουργώντας παράλληλα ως καταλύτης για την μετάβαση σε μία πιο πράσινη, πιο ψηφιακή και πιο ανθεκτική Ευρώπη. Η συντονισμένη αυτή προσπάθεια της (Ευρωπαϊκής) Επιτροπής, ήταν ενδεχομένως η μόνη μέθοδος διαφύλαξης των οικονομιών της ΕΕ, δεδομένου ότι η απουσία κοινής οικονομικής πολιτικής αποτέλεσε το πρώτιστο εμπόδιο στην συντονισμένη θεσμική διαχείριση της κρίσης.The current dissertation tackles a matter of unprecedented nature, a recent institution proposed by the European Commission in May 2020, adopted by the European Council two months later, at the peak of the novel coronavirus pandemic (Covid-19), the widely known Recovery and Resilience Fund, or “Next Generation EU”, as a means for financial -mainly- recovery of the member states of the EU from the unprecedented socio-economic implications of the pandemic, which not only affected each society separately, but also the very hard core of the democratic spirit of the international community, as well as the institutional pillars of the legal orders of the EU and its institutional dynamics and resistance face to such hardships, able to unease its very structure. The EU, in order to reinforce and shield the EU economies, secured through this programme two kinds of additional fundings: a) grants, in funneling the (non-returned) capital into one of the new or existing programs, and b) loan facilities under the terms of first issuance (same interest rate, same maturity period, and for the same titular amount), so that the member states could easily borrow indirectly, under much better conditions (low interest rates) and with the strong credit power of the EU, loans amounting to €750 billion, the biggest part of which would allocated from 2020-2024, so that they can enforce measures of precaution and shielding of society and their fiscal stability. In return, the member states will contribute to paying out EU’s debt, via new packages of taxes towards the EU and other means. The way this aspiring new Keynesian measure for rebutting the pandemic entered the european legal order is as such: under the Multi-annual Budgetary Framework for the periods 2021-2027, namely the 7-year (usually) long term fiscal budget of the EU, comes “NextGenEU”, as a temporary means designed to enhance the recovery, to empower and to complement the union budget following the fiscal needs incurred by the stagnation -but also destabilization- into which the world economy and the markets would find themselves, while operating as a factor for the transition towards a more green, more digitalized and more resilient EU. This coordinated effort of the (European) Commission was perhaps the only method of securing the EU economies, given that the absence of a common economic policy was the outmost hinderance for the coordinated institutional route into containing the crisis.