Θεόδωρος Δηλιγιάννης: προσεγγίσεις της πολιτικής του πορείας

Abstract

Η παρούσα μελέτη αποτελεί μία συστηματική προσπάθεια αποτύπωσης της πολιτικής βιογραφίας ενός σημαντικού πολιτικού του 19ου αιώνα, του Θεόδωρου Δηλιγιάννη, μέσω της κριτικής που ασκήθηκε στο πολιτικό του έργο από τη βιβλιογραφία των τελευταίων 130 ετών. Η πορεία του διατρέχει μία μεγάλη χρονική περίοδο της πολιτικής ιστορίας της Ελλάδας (1862-1905) γι’ αυτό παράλληλα εξετάζεται μία ολόκληρη εποχή μέσα στην οποία διαμορφώθηκε ο Δηλιγιάννης αλλά παράλληλα την διαμόρφωσε και ο ίδιος όσο βρισκόταν σε θέσεις εξουσίας. Η απλουστευτική κριτική που εμμένει αποκλειστικά στην αποτυχημένη διαχείρισή του στο ζήτημα της προσάρτησης της Ανατολικής Ρωμυλίας το 1885 και στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, αποτελεί λανθασμένη προσέγγιση και βρίσκεται μακριά από τον τρόπο που διαμορφώθηκε η παρούσα έρευνα. Κεντρικό ερώτημα της εργασίας είναι εάν ο Δηλιγιάννης είχε συγκεκριμένο πολιτικό πρόγραμμα και δεν προσπαθούσε απλά να καταστρέψει ό,τι έχτιζε ο πολιτικός του αντίπαλος Χαρίλαος Τρικούπης, όπως συχνά κατηγορήθηκε, καθώς και αν άφησε κάποιο θετικό έργο είτε όσο βρισκόταν στη θέση του υπουργού, είτε ως πρωθυπουργός τις πέντε φορές που σχημάτισε κυβέρνηση. Η μελέτη αποφεύγει το αφήγημα περί καλού και κακού και αναδεικνύει συμπεράσματα της νεότερης βιβλιογραφίας για ζητήματα που αφορούν τις αρχές του, τη σταθερότητα του προγράμματός του και τη διαφορετική ιδεολογία του από τον αντίπαλο του Τρικούπη, μέσα από συγκεκριμένες πολιτικές αποφάσεις. Φυσικά δεν μένουν εκτός το ζήτημα της δημαγωγίας που του αποδίδεται, προσθέτοντας όμως και τη διαφορετική προσέγγιση που καταγράφει η πρόσφατη ιστοριογραφία επί του θέματος. Αναλύονται επίσης οι σπασμωδικές του κινήσεις εξαιτίας της μακρόχρονης παραμονής του στην αντιπολίτευση, η οποία πυροδότησε μέρος των λανθασμένων αντιδράσεων του, κυρίως σε κομβικά σημεία της πολιτικής του στο Εθνικό Ζήτημα. Τέλος η σχέση του Δηλιγιάννη με τον βασιλιά Γεώργιο Α΄ καθόρισε σε μεγάλο βαθμό την πολιτική του πορεία καθώς και οι αντισυνταγματικές παρεμβάσεις του στέμματος εναντίον του, είχαν σαν αποτέλεσμα να επέλθει βαθιά ρήξη μεταξύ των δύο ανδρών, με συνέπεια την αποσταθεροποίηση του κοινοβουλευτικού συστήματος.The present study is a systematic attempt to present the political biography of an important politician of the 19th century, Theodoros Deligiannis, through the criticism of his political work in the bibliography of the last 130 years. His career spans a long period of Greek political history (1862-1905), and therefore an entire era is examined in which Deligiannis was both shaped and shaped by his positions of power. The simplistic criticism that insists exclusively on his unsuccessful handling of the issue of the annexation of Eastern Rumelia in 1885 and the Greek-Turkish war of 1897 is a flawed approach and far from the way this research has been shaped. The paper's central question is whether Deligiannis had a specific political programme and was not simply trying to destroy what his political opponent Charilaos Trikoupis was building, as he was often accused of doing, and whether he left any legacy as either a minister or prime minister during the five times he formed governments. The study avoids the good and evil narrative and highlights the conclusions of recent literature on issues relating to his principles, the stability of his programme and his different ideology which differed from that of his opponent Trikoupis, through specific political choices. Of course, the question of the demagoguery attributed to him is not left out, but the different approach recorded in recent historiography on this subject is added. The study also analyses his convulsive movements due to his long stay in the opposition, which triggered some of his misguided reactions, especially at key junctures of his policy on the National Question. Finally, Diligiannis's relationship with King George I, largely determined his political course, and the Crown's unconstitutional interventions against him led to a deep rift between the two men, resulting in the destabilisation of the parliamentary system.