Η οπλοποίηση της παραπληροφόρησης και οι προσπάθειες αντιμετώπισής της από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ

Abstract

Μέσα στην ιστορία η επικοινωνία και τα μέσα έχουν συχνά διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής ενός κράτους ή στην έκβαση ενός πολέμου. Με την διαμόρφωση του σύγχρονου επικοινωνιακού περιβάλλοντος την πρωτοκαθεδρία σε αυτό τον ρόλο πήραν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έτσι συχνά γίνεται λόγος για οπλοποίηση των τελευταίων και ένταξή τους σε μια νέα μορφή πολέμου του πληροφοριακού. Μάλιστα πολλές φορές στο παραπάνω πλαίσιο μιλάμε για οπλοποίηση συγκεκριμένα της παραπληροφόρησης. Επειδή ο όρος οπλοποίηση έχει πολλαπλές αναγνώσεις, στην παρούσα εργασία, εντοπίστηκαν και ομαδοποιήθηκαν με βάση τα χαρακτηριστικά τους, περιστατικά οπλοποίησης της παραπληροφόρησης την εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Εν συνεχεία αυτά αφενός αντιστοιχήθηκαν στα τρία επίπεδα του πολέμου (στρατηγικό, επιχειρησιακό, τακτικό) αφετέρου μελετήθηκε αν μπορεί η παραπληροφόρηση να θεωρηθεί ως όπλο με βάση τους υφιστάμενους ορισμούς του τελευταίου. Η εργασία έτσι έρχεται κατ’ αρχάς να συμβάλει στην αποσαφήνιση του όρου οπλοποίηση και συνεπακόλουθα στην καλύτερη κατανόηση του φαινομένου με σκοπό την ανάπτυξη εξειδικευμένων αντιμέτρων για την αντιμετώπιση του. Κατά δεύτερον να αποτελέσει πρώιμο μέρος της συζήτησης του κατά πόσον η παραπληροφόρηση πρέπει να θεωρηθεί ως όπλο με βάση το ειδικό καθεστώς που επιφυλάσσει για αυτά το Διεθνές Δίκαιο. Τέλος εξετάστηκαν ως μελέτη περίπτωσης τα αντιμέτρα που εφαρμόζουν για την αντιμετώπισης της παραπληροφόρησης το ΝΑΤΟ και η ΕΕ μέσω του προγράμματος HORIZON ενώ με βάση τα συμπεράσματα που προκύπτουν προτείνονται μελλοντικές ερευνητικές δράσεις πάνω στο θέμα.Throughout history communication and the media have often played a key role in determining a state’s foreign policy or the result of a war. After the development of the current communication environment the prime role in these field was taken by the social media. Thus, we often talk about their weaponization and their inclusion in a new form of warfare, the informational one. On the same context we often talk more specifically for the weaponization of disinformation. Since the term weaponization can be understood in various ways in this essay we found and grouped according to their characteristics incidents in which misinformation was weaponized in the social media era. Then on one hand we managed to link them to the three layers of war (strategic, operational, tactical) and on the other hand we examined if misinformation can be seen as a weapon in the base of current weapon’s definitions. For doing that this essay is primarily a contribution in determining the meaning of the term weaponization and thus in the better understanding of the disinformation phenomena in order to develop tailored countermeasures to control it. Moreover, this essay stands as an early part of the conversation questioning if misinformation can be understood as a weapon in terms of International Law. Finally, we present as a case study countermeasures against misinformation taken by NATO and the EU through the HORIZON program while based on the essay results, we suggest future research activities on the field.