Σιωπηρές συμβάσεις εργασίας την εποχή της κρίσης: η περίπτωση των εργαζομένων στη ΔΕΗ: το παράδειγμα της Μεγαλόπολης

Abstract

Η διατριβή μελετά τις σιωπηρές συμβάσεις εργασίας, δηλαδή τις διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα στο σιωπηρό φάσμα της εργασίας και τις διερευνά στο διάστημα από το 2008 έως σήμερα, με σκοπό να αναδείξει τον αντίκτυπο της Κρίσης στις ζωές των εργαζόμενων και στις αντιλήψεις τους γύρω από την εργασία και την κοινωνική προστασία. Η έρευνα εστιάζει σε τρεις βασικούς τομείς: την υγεία και τον τρόπο με τον οποίο την αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι, το εργασιακό ήθος και τις προσδοκίες ζωής. Για την πραγματοποίηση της έρευνας επιλέχθηκε ως ιδανική μελέτη περίπτωσης το εργοστάσιο της ΔΕΗ στη Μεγαλόπολη. Πραγματοποιήθηκε ποιοτική έρευνα πεδίου, μέσα από ανοιχτές συνεντεύξεις σε 40 εργαζόμενους, επιτόπια παρατήρηση και συγκέντρωση οπτικού υλικού. Προηγήθηκε βιβλιογραφική και ερευνητική επισκόπηση των σιωπηρών συμβάσεων εργασίας μέσα από τις τέσσερις σχολές της κοινωνιολογίας, όπως και ιστορική επισκόπηση του υπό εξέταση οργανισμού. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη σημασία που έχει η κοινωνιολογική ανάλυση των σιωπηρών συμβάσεων εργασίας σε καιρό Κρίσης για την Κοινωνική Πολιτική. Η διατριβή εξηγεί με ποιους τρόπους το χαμένο κοινωνικό κύρος των εργαζόμενων, η πλήρης αποδοχή των ανέντιμων πρακτικών ως τρόποι επιβίωσης μέσα στο εργοστάσιο, τα οικονομικά και κοινωνικά αδιέξοδα και η απουσία εναλλακτικής, σε συνδυασμό με την κοινωνική απομόνωση από την τοπική κοινότητα λόγω του στίγματος του «Δεητζή» ως συνώνυμο του βολεμένου/ανήθικου και το γενικότερο αίσθημα απογοήτευσης, ενοχής, απόγνωσης και κυνισμού στο οποίο έχουν περιέλθει, οδήγησαν σιωπηλά κατά την περίοδο της Κρίσης σε ένα νέο κυρίαρχο εργασιακό ήθος κοινωνικής ανομίας και αλλοτρίωσης, εντός του οποίου οι αντιλήψεις των εργαζομένων για την κοινωνική προστασία στερούνται πίστης απέναντι σε οποιαδήποτε μορφή κοινωνικής αλληλεγγύης. Η διατριβή καταλήγει με ένα θεωρητικό ερώτημα γύρω από τη βιωσιμότητα ή μη ενός αναδυόμενου καπιταλιστικού μοντέλου το οποίο διαφαίνεται ότι δεν θα προϋποθέτει ούτε το ελάχιστο της κοινωνικής συνοχής.This thesis studies the implicit contracts of labor, that is the processes that take place inside the silent range of labor and examines them from 2008 until today, in order to promote the impact the Crisis had upon the workers’ lives as well as their viewpoints towards labor and social protection. The research focuses on three basic aspects: health and they way it is approached by the employees, work ethos and life expectations. The lignite factory of DEI in Megalopolis was chosen as the ideal case study for the purposes of this research. Qualitative field research was conducted, through open interviews with 40 employees, field observation and gathering of visual material. Bibliographical and research overview of implicit contracts of labor through the four schools of sociology preceded, as well as an historical overview of the organization in subject. Particular emphasis was placed on the importance of sociological analysis of implicit contracts of labor in times of Crisis for Social Politics. The thesis explains the ways in which the employees’ loss of social status, the full acceptance of unlawful practices as means of survival inside the factory, the financial and social deadlocks and the lack of alternative, together with the social isolation from the local society due to the “Dei-worker” stigma, used to refer to immorality and lack of effort, and the general feeling of disappointment, guilt, despair, and cynicism in which they have found themselves, has silently led, during the period of the Crisis, to a new dominant work ethics of social anomy and alienation, in which the workers’ perception about social protection lack faith regarding any form of social solidarity. The thesis ends with a theoretical question around the viability or not of an emerging capitalist model that does not require even the minimum of social cohesion.