Κοινωνικές διαστάσεις περιβαλλοντικών καταστροφών: το παράδειγμα της Θεσσαλίας

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία εξετάζει τις κοινωνικές διαστάσεις των φυσικών και περιβαλλοντικών καταστροφών, όπως αυτές παρατηρήθηκαν στο παράδειγμα της Θεσσαλίας, με την πλημμύρα που ακολούθησε την καταιγίδα “Daniel” τον Σεπτέμβριο του 2023. Στο πρώτο μέρος πραγματοποιείται επισκόπηση του εννοιολογικού πλαισίου, ώστε να αναλυθεί η έννοια της καταστροφής, καθώς και άλλων εννοιών που είναι απαραίτητες για τη σφαιρική αντίληψη του όρου. Στο πλαίσιο αυτό, παρατίθεται η υπάρχουσα κριτική, καθώς και η οικοφεμινιστική ερμηνεία της «φυσικότητας» των καταστροφών, ώστε να αποφευχθεί η μονοδιάστατη ενασχόληση με το ζήτημα. Στη συνέχεια, πραγματοποιείται η θεωρητική σύνδεση με τις κοινωνικές συνέπειες των καταστροφών, όπως αυτές αρθρώνονται μέσα από τη διεθνή και ελληνική βιβλιογραφία. Ακολούθησε μια παρουσίαση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της Θεσσαλίας, ώστε, μέσα από τη μελέτη της συγκεκριμένης περιβαλλοντικής καταστροφής, να εμβαθύνουμε στα επιμέρους ζητήματα που απασχολούν την εργασία. Στο δεύτερο μέρος, αναλύεται η μεθοδολογία της ποιοτικής έρευνας, η οποία επιλέχθηκε με σκοπό να απαντηθούν τα ερευνητικά ερωτήματα αναφορικά με τον αντίκτυπο της καταστροφής σε κοινωνικούς όρους. Τα ευρήματα προέκυψαν μέσα από ημι-δομημένες συνεντεύξεις με πληθυσμό που βρέθηκε στο πεδίο της καταστροφής και έφερε το βίωμα, είτε ως μέλος πλημμυροπαθούς κοινότητας, είτε ως υποκείμενο αλληλέγγυων δράσεων ή επαγγελματικής ιδιότητας στο πεδίο. Οι θεματικές στις οποίες βασίστηκε η ανάλυση των αποτελεσμάτων προέρχονται από τις μαρτυρίες και τις αντιλήψεις των συμμετεχουσών/συμμετεχόντων σχετικά με τη συγκεκριμένη καταστροφή και τις επιπτώσεις της.This thesis examines the social dimensions of natural and environmental disasters, using the case of Thessaly following the flood caused by Storm “Daniel” in September 2023. The first part provides an overview of the conceptual framework, aiming to analyze the concept of disaster alongside other essential terms for a comprehensive understanding of the subject. Within this context, existing critiques are presented, as well as the ecofeminist interpretation of the "naturalness" of disasters, to avoid a one-dimensional approach to the issue. A theoretical connection is then made with the social consequences of disasters, as articulated in international and Greek literature. This is followed by a presentation of the specific characteristics of Thessaly, allowing the thesis to delve deeper into the particular issues it seeks to address through the study of this environmental disaster. In the second part, the methodology of qualitative research is analyzed, chosen to answer the research questions regarding the social impact of the disaster. The findings emerged from semi-structured interviews with individuals who experienced the disaster, either as members of flood-affected communities, participants in solidarity actions, or through their professional roles in the field. The themes guiding the analysis of the results stem from the testimonies and perceptions of the participants regarding this specific disaster and its impacts.