Η επίδραση της φυλακής στην υποτροπή

Abstract

Η φυλακή, ως συμπυκνωμένη έκφραση της καταστολής, έχει απόλυτα εξισωθεί με την ίδια την έννοια της ποινής και μονοπωλεί στις μέρες μας τη σημασία κάθε άλλης μορφής ποινικής μεταχείρισης. Αποτελεί έναν βασικό θεσμό του σωφρονιστικού μας συστήματος και στηρίζεται στον απόλυτο έλεγχο της συμπεριφοράς των εγκλείστων. Από την γέννησή της ως κυρίαρχη ποινή, η φυλακή προέβλεπε την «κοινωνική αποκατάσταση» των κρατουμένων με μέσο άλλοτε την εργασία, άλλοτε τη σχολική και επαγγελματική εκπαίδευση, την υποστήριξη ή την δραστηριοποίησή τους. Παρ’ όλα αυτά, επισημαίνουμε ότι υπάρχει μια γενική συμφωνία ερευνητών και μελετητών ότι η φυλακή ως θεσμός έχει αποτύχει, τουλάχιστον σε ότι αφορά το στόχο του για επανακοινωνικοποίηση των κρατουμένων. Ενώ θα έπρεπε να διασφαλίζονται τα βασικά ατομικά δικαιώματα των κρατουμένων, ταυτόχρονα με την ομαλή λειτουργία των σωφρονιστικών καταστημάτων και την κοινωνική, επαγγελματική και οικογενειακή αποκατάσταση του κρατούμενου, στην πραγματικότητα συμβαίνει το αντίθετο. Οι απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης στα σωφρονιστικά καταστήματα, οι καταστροφικές συνέπειες που επιφέρει ο εγκλεισμός (ένταξη στην υποκουλτούρα της φυλακής, ιδρυματοποίηση, στέρηση βασικών δικαιωμάτων, στιγματισμός, κοινωνικός αποκλεισμός, περιθωριοποίηση κ.λπ.) και η ανυπαρξία ουσιαστικής μέριμνας για την ένταξη των αποφυλακιζομένων ατόμων στην κοινωνία με καλύτερους όρους, οδηγούν στην υποτροπή και στην τέλεση νέων εγκληματικών πράξεων. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η εξέταση και ανάλυση των μηχανισμών λειτουργίας και των τρόπων, μέσω των οποίων η φυλακή επιδρά στην υποτροπή, ώστε να αναπτυχθούν θέσεις και προτάσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος.