Για το βιβλίο: Stanislas Tomkiewicz, Η κλεμμένη εφηβεία, μτφρ. Γρηγόρης Αμπατζόγλου, επιμ. Γρηγόρης Αμπατζόγλου / Δημήτρης Πλουμπίδης, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2012, 274 σ.

Abstract

Η Κλεμμένη εφηβεία, αυτοβιογραφικό απομνημόνευμα του Στάνισλας Τόμκιεβιτς, είναι μαρτυρία για την επιβίωση ενός Εβραίου από τις ναζιστικές διώξεις και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης· μαρτυρία επίσης, για τα μεταπολεμικά του χρόνια στο Παρίσι, για τον κόσμο της ιατρικής και της παιδοψυχιατρικής από έναν στρατευμένο στο πλευρό των «αποκλεισμένων» εφήβων που πάσχουν ή που γίνονται παραβάτες. Αν οι περιπέτειες του βίου του πρέπει να χωρέσουν σε λίγες αράδες, θα πούμε ότι ο Στάνισλας Τόμκιεβιτς γεννήθηκε το 1925 στη Βαρσοβία, μια πόλη με περισσότερους από 350.000 Εβραίους, σε μια ευκατάστατη αστική οικογένεια. Τον Νοέμβριο του 1940 οι Γερμανοί περιέκλεισαν τους Εβραίους της Βαρσοβίας, μαζί με άλλους που μετέφεραν από γειτονικές πόλεις, σε ένα γκέτο περιφραγμένο από έναν τοίχο δέκα μέτρα ψηλό που στην κορυφή του είχε συρματόπλεγμα. Πείνα, καταναγκαστική εργασία, συνωστισμός, τρόμος των μαζικών συλλήψεων και ασθένειες έγιναν γρήγορα η καθημερινότητα του γκέτο. Στους δρόμους σωρεύονται πτώματα. Ο έφηβος μαθαίνει την τέχνη της διαφυγής και της επιβίωσης: όταν πέφτει το σύνθημα για αιφνιδιαστικό μπλόκο, ο έφηβος κρύβεται στην πρώτη ανοιχτή πόρτα, ανεβαίνει τρέχοντας τις σκάλες ως τη σοφίτα και σκαρφαλώνει στη σκεπή, απ’ όπου παρακολουθεί τα τεκταινόμενα. Οι εκτοπίσεις στην Τρεμπλίνκα, απ’ το καλοκαίρι έως το φθινόπωρο του 1942 και η εξέγερση του γκέτο την άνοιξη του ’43 υπήρξαν το σκηνικό της εφηβείας του στη Βαρσοβία. Συλλαμβάνεται με τους γονείς του και καθ’ οδόν προς την εξόντωση, υλοποιεί το σχέδιο που έχει προετοιμάσει από καιρό: πηδά από το τρένο. Η αγωνία παρατείνεται στην ημιπαρανομία στη Βαρσοβία μέχρι να συλληφθεί και να οδηγηθεί, μαζί με την αδελφή του, στο στρατόπεδο του Μπέργκεν Μπέλσεν στη Γερμανία. Η Απελευθέρωση τον βρίσκει και πάλι σε ένα τρένο που περιπλανιέται κάτω από τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς, ένα τρένο που οι γερμανοί φρουροί το εγκαταλείπουν λίγο πριν το συναντήσουν οι προελαύνοντες Αμερικανοί.The Stolen Adolescence, an autobiographical memoir by Stanisław Tomkiewicz, is a testimony to the survival of a Jew from Nazi persecution and concentration camps; a testimony also, about his post-war years in Paris, about the world of medicine and child psychiatry from a soldier on the side of "excluded" adolescents who suffer or who become delinquents. If the adventures of his life must fit into a few lines, we will say that Stanisław Tomkiewicz was born in 1925 in Warsaw, a city with more than 350,000 Jews, to a well-off bourgeois family. In November 1940, the Germans surrounded the Jews of Warsaw, along with others they had transported from neighboring cities, in a ghetto surrounded by a ten-meter-high wall topped with barbed wire. Hunger, forced labor, overcrowding, the terror of mass arrests, and disease quickly became the ghetto's daily routine. Corpses piled up in the streets. The teenager learned the art of escape and survival: when the signal for a surprise blockade was given, the teenager hid in the first open door, ran up the stairs to the attic, and climbed onto the roof, from where he watched the action. The deportations to Treblinka, from the summer to the fall of 1942 and the ghetto uprising in the spring of 1943, were the setting for his adolescence in Warsaw. He was arrested with his parents and, on his way to extermination, he carried out the plan he had been preparing for a long time: he jumped off the train. The agony continued in semi-illegality in Warsaw until he was arrested and taken, together with his sister, to the Bergen-Belsen camp in Germany. Liberation found him again on a train wandering under Allied bombing, a train that the German guards abandoned just before the advancing Americans encountered it.