Διερεύνηση του ρόλου των αγροτικών συνεργατικών χώρων εργασίας στις διαδικασίες κοινωνικής καινοτομίας: Μια σύγκριση μεταξύ Αυστρίας και Ελλάδας

Abstract

Η παρούσα διατριβή επιχειρεί να προσφέρει ένα καινοτόμο πλαίσιο για την κατανόηση του μετασχηματιστικού δυναμικού των συνεργατικών χώρων εργασίας στην ύπαιθρο, καθώς αυτοί εμπλέκονται σε διαδικασίες κοινωνικής καινοτομίας, αντλώντας από τη μετακαπιταλιστική βιβλιογραφία και τη σκέψη του συναρμολόγησης και μέσω μιας διεθνούς συγκριτικής μελέτης περιπτώσεων μεταξύ της ύπαιθρου της Αυστρίας και της Ελλάδας (μία περίπτωση από κάθε χώρα). Οι μέθοδοι που εφαρμόστηκαν ήταν: ημιδομημένες συνεντεύξεις (N=28), παρατήρηση συμμετεχόντων και ομάδες εστίασης (2). Τα αποτελέσματα της μελέτης καταδεικνύουν ότι οι συνεργατικοί χώροι εργασίας στην ύπαιθρο που διοικούνται από την κοινότητα συμμετέχουν πράγματι σε διαδικασίες κοινωνικής καινοτομίας, αντιμετωπίζοντας κοινωνικές ανάγκες και μεταβάλλοντας τις κοινωνικές σχέσεις. Μεταβάλλουν τις κοινωνικές σχέσεις i) σε ατομικό επίπεδο, συνδέοντας τους ντόπιους με υλικούς και άυλους πόρους που τους επιτρέπουν να (ανα)ανακαλύψουν τη δράση τους και να δημιουργήσουν ουσιαστικές σχέσεις με τον εαυτό τους και τους άλλους, και ii) σε συλλογικό επίπεδο, βοηθώντας στη δημιουργία διαφορετικών ομάδων και διοργανώνοντας εκδηλώσεις και δραστηριότητες με συλλογικό ήθος. Αυτές οι δράσεις έχουν μετασχηματιστικό δυναμικό, καθώς λειτουργούν ενάντια και παράλληλα με τα κυκλώματα του κεφαλαίου, αναπτύσσουν την ικανότητα της κοινότητας για συλλογική δράση και προδιαγράφουν τις κοινοτικές οικονομίες. Οι συνεργατικοί χώροι εργασίας συνεργάζονται επίσης με κρατικούς και αγοραίους θεσμούς και τους αναδιαμορφώνουν σύμφωνα με τον ηθικό και ανοιχτό τρόπο λειτουργίας τους. Η διατριβή καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η κοινωνική καινοτομία έχει πράγματι μεγάλο δυναμικό για κοινωνικό μετασχηματισμό, αλλά ενέχει επίσης τον κίνδυνο να χρησιμοποιηθεί ως μέσο. Επομένως, αν και απαιτούν περαιτέρω θεσμοθέτηση και υποστήριξη για να προχωρήσουν πέρα από τα ενδιάμεσα και συμβιωτικά στάδια της μεταμόρφωσης, αυτό απαιτεί προσοχή. Μελλοντικές έρευνες θα μπορούσαν να επισημάνουν τις εντάσεις μεταξύ επιχειρηματικότητας και συλλογικότητας εντός των συνόλων κοινωνικής καινοτομίας, καθώς και να συγκρίνουν αντίθετες γεωγραφικές τοποθεσίες, όπως αστικές-αγροτικές και νότιο-βόρειο ημισφαίριο, για να προωθήσουν την κατανόησή μας της κοινωνικής καινοτομίαςThis thesis attempts to provide a novel framework towards understanding the transformative potential of rural collaborative workspaces as they engage in processes of social innovation by drawing from post-capitalist literature and assemblage thinking. Collaborative Workspaces are rapidly growing and evolving across the world and are predominantly understood as an urban phenomenon. Recent years however have seen their diffusion beyond large urban agglomerations to small towns and villages, with their functions assumed to be more community orientated. At the same time, social innovation, or social innovation processes have been gaining prominence in academia, policy, and practice, as they address societal problems and hold potential for new forms of social relations. The thesis investigates the transformative potential of rural collaborative workspaces engaging in processes of social innovation through an international case study comparison between rural Austria and Greece (One case from each country). The methods applied were: semi-structured interviews (N=28), participant observation and focus groups (2). The results of the study demonstrate that community-led rural collaborative workspaces do engage in social innovation processes by addressing social needs and changing social relations. They change social relations i) on the individual level by connecting locals with material and immaterial resources that allows them to (re)discover their agency and form meaningful connections with themselves and others, and ii) on the collective level by helping to form different groups and hosting events and activities with a collective ethos. These actions hold transformative potential as they operate against and alongside circuits of capital, build capacity within the community for collective action and prefigure community economies. The collaborative workspaces also co-operate with state and market institutions and recode them to their ethical and open way of operating. The thesis concludes that social innovation does hold a lot of potential for societal transformation, but also holds danger of being co-opted towards being used instrumentally. Therefore, although they require further institutionalization and support to move beyond the interstitial and symbiotic stages of transformation, this requires caution. Future research could highlight the tensions between entrepreneurship and collectivity within social innovation assemblages, as well as compare contrasting geographical locations such as urban-rural and global south-global north to further our understanding of social innovation.