Φεμινιστικός λόγος και γυναικείες διεκδικήσεις στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου: το περιοδικό «Ο Αγώνας της Γυναίκας» (1923-1936)

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία εξετάζει τον φεμινιστικό λόγο και τις γυναικείες διεκδικήσεις στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου, όπως αυτές αναδύονται μέσα από το περιοδικό «Ο Αγώνας της Γυναίκας», όργανο του Συνδέσμου για τα Δικαιώματα της Γυναίκας (Σ.Δ.Γ). Συγκεκριμένα, μελετάται το πλήρες σώμα των τευχών που εκδόθηκαν κατά την πρώτη περίοδο κυκλοφορίας του περιοδικού, από το 1923 έως το 1936. Κατά τον Μεσοπόλεμο η μαζική είσοδος των γυναικών στην αγορά εργασίας και η άνοδος του μορφωτικού τους επιπέδου, σε συνδυασμό με την άνοδο του φιλελευθερισμού και την επιρροή του διεθνούς φεμινισμού συνέβαλαν στη συγκρότηση ενός δυναμικού φεμινιστικού κινήματος με επίκεντρο τον Σ.Δ.Γ. Οι ριζοσπάστριες φεμινίστριες του Σ.Δ.Γ. διεκδίκησαν πολιτικά δικαιώματα, με αιχμή την καθολική ψήφο, ισότητα στην εργασία με ίση αμοιβή και πρόσβαση σε όλα τα επαγγέλματα, προστασία της μητρότητας, ανώτερη και επαγγελματική εκπαίδευση για τα κορίτσια, καθώς και ριζική μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου ώστε να διασφαλίζεται η ισότητα των συζύγων, η αναγνώριση των παιδιών εκτός γάμου και η κατάργηση της «διπλής ηθικής». Παράλληλα, έθεσαν ζητήματα κοινωνικής πολιτικής, όπως η κατάργηση του κρατικού διακανονισμού της πορνείας, η καταπολέμηση της σωματεμπορίας και η προστασία της μητρότητας και του παιδιού. Επίσης, ανέδειξαν την αναγκαιότητα της διεθνούς συνεργασίας, της προστασίας της ειρήνης και των δημοκρατικών θεσμών, καθώς και της αντίστασης στον φασισμό και τον αυταρχισμό. Οι ριζοσπάστριες φεμινίστριες συνέδεσαν, έτσι, το φεμινιστικό όραμα με τον κοινωνικό εκσυγχρονισμό, προβάλλοντας την ισότητα των φύλων ως θεμέλιο της δημοκρατίας. Στόχος της μελέτης είναι να αναδείξει τις κύριες θέσεις των φεμινιστριών του Σ.Δ.Γ., τα επιχειρήματα με τα οποία στήριζαν τις διεκδικήσεις τους, την πολεμική που ανέπτυξαν απέναντι σε αντίθετες φωνές και καθιερωμένες αντιλήψεις, καθώς και τα μέσα πάλης που επέλεξαν για την προώθηση των στόχων τους. Επιπλέον, εξετάζεται η επίδραση των κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών στη διαμόρφωση του λόγου των φεμινιστριών και στην ιεράρχηση των αιτημάτων τους, προκειμένου να φωτιστεί η πορεία της φεμινιστικής σκέψης και δράσης στα μεσοπολεμικά χρόνια.This thesis explores feminist discourse and women’s demands in interwar Greece as they emerge through the periodical O Agonas tis Gynaikas (The Woman’s Struggle), the official publication of the League for Women’s Rights (S.D.G.). Specifically, it analyzes the complete set of issues published during the periodical’s first period of circulation, from 1923 to 1936. During the interwar period, the widespread participation of women in the workforce and the increase in their educational attainment, combined with the spread of liberal ideas and the influence of international feminism, contributed to the formation of a dynamic feminist movement centered on the League for Women’s Rights (S.D.G.). The League’s radical feminists advocated political rights, with the right to vote at the forefront, alongside equality in employment, including equal pay and access to all professions, protection of motherhood, advanced and professional education for girls, and a thorough reform of family law to ensure equality between spouses, recognition of children born out of wedlock, and the abolition of the “double standard” of morality. At the same time, they raised key issues of social policy, such as the abolition of state regulation of prostitution, the fight against human trafficking, and the protection of mothers and children. They also emphasized the necessity of international cooperation, the safeguarding of peace and democratic institutions, and resistance to fascism and authoritarianism. By doing so, the League’s radical feminists linked their vision of women’s emancipation to broader social reform, presenting gender equality as a cornerstone of democracy. The aim of this study, therefore, is to highlight the key stances of the League’s feminists, the arguments supporting their demands, the polemics they waged against opposing voices and entrenched beliefs, and the strategies they employed to advance their objectives. Furthermore, it examines the impact of socio-political changes on the formation of feminist discourse and the prioritization of their demands, in order to illuminate the evolution of feminist thought and activism during the interwar years.