Το πέρασμα της Λέσβου: κρίση, ανθρωπιστική διακυβέρνηση και αλληλεγγύη

Abstract

Το 2015 θα το θυμόμαστε σαν τη χρονιά του μεγάλου περάσματος χιλιάδων ανθρώπων από τη Μέση Ανατολή (κυρίως τη Συρία) και την Αφρική προς την Ευρώπη. Εικόνες με σωρούς από σκισμένες πλαστικές βάρκες, μπλε και κόκκινα Yamaha σωσίβια – ανάμεσά τους ροζ παιδικά μπρατσάκια, παρωδία προστασίας. Άνθρωποι να περπατούν ώρες κάτω από τον καυτό ήλιο ή να κουλουριάζονται υπό καταρρακτώδη βροχή. Μωρά σε αυτοσχέδια καρότσια-κάδους απορριμμάτων. Ανάπηροι στα χέρια συγγενών και φίλων. Γυναίκες και άντρες ξυπόλητοι. Γονείς που τραβούν τα εξαντλημένα παιδιά τους από τα χέρια και άλλοι που τα κουβαλούν στην πλάτη. Προτού συνεχίσουν το επικίνδυνο ταξίδι τους με προορισμό την κεντρική και βόρεια Ευρώπη, μετανάστες και πρόσφυγες κάνουν την πρώτη τους στάση σε ευρωπαϊκό έδαφος στη Λέσβο, την Κω, τη Λέρο, τη Χίο, τη Σάμο ή κάποιο άλλο νησί του Αιγαίου. Στη Λέσβο, ένα νησί 85.000 κατοίκων, 305.000 καταγραφές έχουν πραγματοποιηθεί από την αρχή του έτους μέχρι τις 27 Οκτωβρίου 2015, σύμφωνα με την Αστυνομική Διεύθυνση Λέσβου. Το μεγάλο πέρασμα από το νησί αφήνει ανεξίτηλα σημάδια, αλλάζοντας για πάντα τον τόπο και όσους βρίσκονται εκεί. Η Λέσβος συναντιέται με την ιστορία ως ο τόπος όπου εκδηλώνονται ραγδαίοι μετασχηματισμοί σε πολλαπλά επίπεδα: στις σχέσεις ανάμεσα στο κράτος και την «κοινωνία πολιτών», την δράση των ανθρωπιστικών οργανώσεων, το εύρος και το περιεχόμενο της αλληλεγγύης, τη συγκρότηση τελικά του ίδιου του κράτους. Το κείμενο αυτό πραγματεύεται όψεις της «ανθρωπιστικής διακυβέρνησης», τη με φουκωικούς όρους διαχείριση πληθυσμών που τελούν σε «κρίση», καθώς και τη διεύρυνση της αλληλεγγύης. Υποστηρίζεται ότι η «προσφυγική κρίση» δεν νοείται ανεξάρτητα από την «κρίση» στην οποία βρίσκεται η χώρα τα τελευταία χρόνια.2015 will be remembered as the year of the great passage of thousands of people from the Middle East (mainly Syria) and Africa towards Europe. Images with piles of torn plastic boats, blue and red Yamaha life vests – among them pink children's arm floats, a parody of protection. People walking for hours under the scorching sun or huddled under torrential rain. Babies in makeshift stroller-garbage bins. Disabled people in the arms of relatives and friends. Women and men barefoot. Parents pulling their exhausted children by the hands and others carrying them on their backs. Before continuing their dangerous journey towards central and northern Europe, migrants and refugees make their first stop on European soil in Lesbos, Kos, Leros, Chios, Samos or some other Aegean island. In Lesbos, an island of 85,000 inhabitants, 305,000 registrations have been made from the beginning of the year until October 27, 2015, according to the Police Directorate of Lesbos. The great passage through the island leaves indelible marks, forever changing the place and those who are there. Lesbos meets history as the place where rapid transformations unfold on multiple levels: in the relations between the state and "civil society," the action of humanitarian organizations, the scope and content of solidarity, the constitution ultimately of the state itself. This text deals with aspects of "humanitarian governance," the management in Foucauldian terms of populations in "crisis," as well as the expansion of solidarity. It is argued that the "refugee crisis" cannot be understood independently of the "crisis" in which the country has been in recent years.