Κρατικές ενισχύσεις και η συμβολή τους στην πολιτική έρευνας και καινοτομίας στην Ελλάδα

Abstract

Η παρούσα διπλωματική εργασία διερευνά τη συμβολή των κρατικών ενισχύσεων στην ενίσχυση της πολιτικής έρευνας και καινοτομίας στην Ελλάδα, με επίκεντρο την περίοδο από το 2014 έως και σήμερα. Μέσα από την ανάλυση των ευρωπαϊκών και εθνικών στρατηγικών, καθώς και των βασικών χρηματοδοτικών εργαλείων, όπως το ΕΣΠΑ, η Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης (RIS3), το πρόγραμμα "Ορίζοντας Ευρώπη" και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, εξετάζεται ο τρόπος με τον οποίο οι δημόσιες παρεμβάσεις συνέβαλαν στην οικοδόμηση ενός πιο ανταγωνιστικού ερευνητικού και καινοτομικού οικοσυστήματος. Τα ευρήματα της μελέτης καταδεικνύουν ότι οι κρατικές ενισχύσεις υπήρξαν ιδιαίτερα σημαντικές και αναγκαίες, καθώς λειτούργησαν ως βασικός μοχλός υποστήριξης των ερευνητικών και τεχνολογικών δραστηριοτήτων, με αύξηση της δημόσιας χρηματοδότησης και βελτιώσεις στο θεσμικό και διαχειριστικό πλαίσιο. Παρά τις θετικές εξελίξεις, εντοπίζονται διαρθρωτικά εμπόδια, όπως η περιορισμένη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, ιδίως των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και η απουσία συστηματικής παρακολούθησης και αξιολόγησης των αποτελεσμάτων των παρεμβάσεων.This thesis investigates the role of state aid in strengthening research and innovation policy in Greece, focusing on the period from 2014 to the present. By analyzing both European and national strategies, as well as major funding instruments, such as the National Strategic Reference Framework (NSRF), the Smart Specialisation Strategy (RIS3), the Horizon Europe programme, and the Recovery and Resilience Facility the study explores how public support mechanisms have contributed to the development of a more competitive and dynamic research and innovation ecosystem. The findings clearly demonstrate that state aid has been not only important but essential, serving as the primary lever for supporting research and technological activities in Greece. It led to increased public investment and notable improvements in institutional and administrative structures. Despite this progress, structural challenges persist, including the limited involvement of the private sector particularly small and medium-sized enterprises (SMEs) and the lack of systematic monitoring and evaluation of the outcomes of funded actions.