Μία ανάλυση της επενδυτικής και αναπτυξιακής πολιτικής στον αλιευτικό τομέα της Ελλάδας

Abstract

Η εργασία αυτή στοχεύει να προσφέρει μια ολοκληρωμένη ανάλυση της επενδυτικής και αναπτυξιακής πολιτικής στον αλιευτικό τομέα της Ελλάδας, εστιάζοντας στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας και Θάλασσας 2014-2020, και να προτείνει βελτιώσεις και στρατηγικές για την περίοδο μετά το 2020. Μέσω της ανάλυσης των δράσεων και των αποτελεσμάτων, της αξιολόγησης των προκλήσεων και των ευκαιριών, και της διατύπωσης εμπεριστατωμένων προτάσεων, η εργασία φιλοδοξεί να συμβάλλει στη βιώσιμη ανάπτυξη και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού αλιευτικού τομέα. Η αλιεία είναι ένας σημαντικός τομέας για την ελληνική τοπική οικονομία, με βαθιές ρίζες στην παραδοσιακή κουλτούρα και την οικονομική δραστηριότητα των παραθαλάσσιων κοινοτήτων. Η διαχείριση και ανάπτυξη της αλιευτικής δραστηριότητας είναι κεντρικός άξονας της Ευρωπαϊκής και εθνικής πολιτικής, με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ) να αποτελεί την κύρια εργαλειοθήκη για την υλοποίηση αυτών των πολιτικών. Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας και Θάλασσας (ΕΠΑλΘ) 2014-2020, ως επιχειρησιακό πρόγραμμα του ΕΤΘΑ στην Ελλάδα, περιλαμβάνει στρατηγικές για την αειφόρο ανάπτυξη της αλιευτικής δραστηριότητας. Η υλοποίηση των δράσεων του ΕΠΑλΘ 2014-2020 είναι καθοριστική για τη βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητα του κλάδου. Η Προτεραιότητα Ένωσης (ΠΕ) 1 αφορά την προώθηση περιβαλλοντικά βιώσιμης, αποδοτικής, καινοτόμου και βασισμένης στη γνώση αλιείας. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της βελτίωσης της αποδοτικότητας με καινοτόμες τεχνολογίες, υποστήριξης της επιστημονικής έρευνας και προστασίας των θαλάσσιων πόρων. Η εφαρμογή του ΕΠΑλΘ 2014-2020 στην Ελλάδα είχε σημαντικό θετικό αντίκτυπο. Οι δράσεις που υλοποιήθηκαν συνέβαλαν στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της αλιείας μέσω αειφόρων πρακτικών, όπως η χρήση επιλεκτικών αλιευτικών εργαλείων και η προστασία του θαλάσσιου οικοσυστήματος. Επιπλέον, η χρηματοδότηση του εκσυγχρονισμού του αλιευτικού στόλου και η αναβάθμιση των υποδομών εκφόρτωσης βελτίωσαν τις συνθήκες εργασίας και αύξησαν την αποδοτικότητα. Η προώθηση της καινοτομίας και της έρευνας, μέσω της χρηματοδότησης ερευνητικών έργων και πιλοτικών προγραμμάτων, συνέβαλε στην αντιμετώπιση σύγχρονων προκλήσεων και στην προσαρμογή στις μεταβαλλόμενες συνθήκες. Η οικονομική βιωσιμότητα των αλιευτικών κοινοτήτων ενισχύθηκε μέσω της διαφοροποίησης των οικονομικών δραστηριοτήτων και της δημιουργίας προστιθέμενης αξίας στα αλιευτικά προϊόντα. Ωστόσο, παραμένουν προκλήσεις που απαιτούν συνεχή προσπάθεια και προσαρμογή των στρατηγικών πολιτικής. Η ανάγκη για περαιτέρω εκσυγχρονισμό του στόλου, η αντιμετώπιση της παράνομης αλιείας, η απλοποίηση των διαδικασιών υποβολής αιτήσεων χρηματοδότησης των δυνητικά δικαιούχων, η ενίσχυση της εκπαίδευσης των αλιέων και η προώθηση της συμμετοχικής διαχείρισης είναι σημαντικά ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν για τη διασφάλιση ενός βιώσιμου μέλλοντος για τον αλιευτικό τομέα. Προτείνονται μέτρα βελτίωσης όπως η απλοποίηση και ψηφιοποίηση των διαδικασιών χρηματοδότησης, η ενίσχυση της εκπαίδευσης και επιμόρφωσης των αλιέων με έμφαση στις βιώσιμες πρακτικές και νέες τεχνολογίες, και η προώθηση της καινοτομίας και της έρευνας. Επίσης, είναι σημαντική η ενίσχυση της συμμετοχής των αλιέων στη διαχείριση της αλιείας και η ανάσχεση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Η συνέχιση και ενίσχυση των δράσεων του ΕΠΑλΘ είναι απαραίτητη για την αειφόρο ανάπτυξη της αλιείας στην Ελλάδα. Αυτές οι πρωτοβουλίες είναι καθοριστικές για τη διατήρηση της περιβαλλοντικής, οικονομικής και κοινωνικής βιωσιμότητας των αλιευτικών κοινοτήτων και επιχειρήσεων.The aim of the present study is to provide a comprehensive analysis of the investment and development policy in the fisheries sector of Greece by focusing on the Operational Program for Fisheries and Maritime (OPFM) 2014-2020, and to propose improvements and strategies for the period after 2020. Through the analysis of the actions and their results, the assessment of challenges and opportunities, and the recommendation of evidence-based policies, the work aspires to contribute to the sustainable development and strengthening of the competitiveness of the Greek fisheries sector. Fisheries are a vital sector for the Greek local economy, deeply rooted in the traditional culture and economic activities of coastal communities. The management and development of fishing activities are central to both European and national policies, with the European Maritime and Fisheries Fund (EMFF) serving as the primary tool for implementing these policies. The Operational Program for Fisheries and Maritime (OPFM) 2014-2020, part of the EMFF in Greece, outlines strategies for the sustainable development of fishing activities. Implementing the OPFM is crucial for the sustainability and competitiveness of the sector. Union Priority (UP) 1 focuses on promoting environmentally sustainable, efficient, innovative, and knowledge-based fisheries. This is achieved through improved efficiency via innovative technologies, scientific research, and marine resource protection. The implementation of the OPFM in Greece has had a significant positive impact. Actions undertaken have minimized the environmental impact of fishing through sustainable practices, such as using selective fishing gear and protecting the marine ecosystem. Furthermore, modernization of the fishing fleet and upgrading landing infrastructure have improved working conditions and increased efficiency. Promoting innovation and research, funded through research projects and pilot programs, has helped address modern challenges and adapt to changing conditions. The economic viability of fishing communities has been enhanced through diversifying economic activities and adding value to fishery products. Despite these successes, challenges persist. Further fleet modernization, combating illegal fishing, simplifying funding application procedures, enhancing fisher education, and promoting participatory management are key issues that require attention. Addressing these issues is crucial for ensuring a sustainable future for the fishing sector. Proposed improvements include simplifying and digitizing financing processes, strengthening fisher education and training in sustainable practices and new technologies, and promoting innovation and research. Enhanced fisher participation in management and addressing climate change impacts are also crucial. The OPFM's continued implementation and enhancement are essential for the sustainable development of the Greek fishing industry. These initiatives are vital for maintaining the environmental, economic, and social well-being of fishing communities and businesses.