Δημοσιογραφία, “ψευδείς ειδήσεις” και παραπληροφόρηση: εγχειρίδιο δημοσιογραφικής εκπαίδευσης και κατάρτισης

Abstract

Το κάλεσμα της Unesco για τη μετάφραση του παρόντος εγχειριδίου ήρθε σε μια περίοδο όπου η πανδημία του Covid-19 συνοδεύεται από μια «πληροφοριακή επιδημία», η οποία καθιστά αδήριτη την ανάγκη για πόρους που μπορούν να υποστηρίξουν δημοσιογράφους και πολίτες να πλοηγηθούν στο πεδίο της πληροφόρησης – ενίοτε υπερπληροφόρησης και παραπληροφόρησης. Η συγκυρία αυτή αποτέλεσε έναν από τους λόγους για τους οποίους αποφασίσαμε να ανταποκριθούμε σε αυτό το κάλεσμα και να ενισχύσουμε το οπλοστάσιο της κοινωνίας πολιτών και των δημοσιογράφων σε περιόδους παγκόσμιας κρίσης. Ίσως, επίσης, σε συνθήκες εγκλεισμού στα σπίτια μας μαζί με εκατομμύρια άλλες/ ους, να είχαμε την αγωνία να αποδείξουμε ότι δεν είμαστε εντελώς ανίσχυρες/οι, προσπαθώντας να ελέγξουμε αυτά που μπορούμε. Οι ψευδείς ειδήσεις είναι ένα φαινόμενο που πιστεύουμε ότι μπορούμε να ελέγξουμε – συλλογικά. Το παρόν εγχειρίδιο συντάχθηκε με αυτόν τον σκοπό: όπως εξηγείται και στον πρόλογο, επιδιώκει να αποτελέσει ένα πρότυπο μαθησιακό πόρο για σπουδαστές και σπουδάστριες δημοσιογραφίας καθώς επίσης επαγγελματίες δημοσιογράφους, προκειμένου να εξοικειωθούν με τις προκλήσεις που θέτει το σύγχρονο επικοινωνιακό περιβάλλον και να πειραματιστούν με απτά εργαλεία για την αντιμετώπισή τους. Μεταφράζοντας το εγχειρίδιο στην ελληνική γλώσσα, ήρθαμε αντιμέτωπες και αντιμέτωποι με αρκετά γλωσσικά διλήμματα, ένα εκ των οποίων αφορούσε τη χρήση συμπεριληπτικής γλώσσας ως προς το φύλο. Θέλοντας να αποφύγουμε τους διπλούς τύπους που ίσως δυσχέραιναν την ανάγνωση, επιλέξαμε να χρησιμοποιήσουμε μόνο τον θηλυκό τύπο σε ολόκληρο το κείμενο. Ελπίζουμε αυτή η επιλογή να μην εκληφθεί ως «αντίστροφη διακριτική μεταχείριση» ούτε να αποξενώσει τις/ους αναγνώστριες/ες, αλλά να γίνει αντιληπτή ως η δική μας προσπάθεια να συμβάλουμε στην αποδόμηση των έμφυλων ανισοτήτων.