Προγράμματα προσέγγισης χρηστών εξαρτητικών ουσιών στο δρόμο-Streetwork : ποιοτική ερευνητική προσέγγιση

Abstract

Η εργασία αυτή, με τίτλο «Προγράμματα προσέγγισης χρηστών εξαρτητικών ουσιών στο δρόμο - Streetwork. Μία ποιοτική ερευνητική προσέγγιση», στοχεύει στην παρουσίαση των προγραμμάτων “δουλειάς στο δρόμο” με τοξικοεξαρτημένα άτομα τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη. Στην ουσία οι ομάδες streetwork είναι ομάδες εξωτερικής δουλειάς που προσεγγίζουν τους χρήστες θέλοντας να απαντήσουν ή να παρέμβουν στα «εδώ και τώρα» προβλήματα που δημιουργεί η χρήση και οι συνθήκες διαβίωσής τους. Ενδεικτικά θα αναφερθούν το πλαίσιο διαμόρφωσης και ανάπτυξης της προσεγγιστικής εργασίας εκτός δομών, οι ομοιότητες και οι διαφορές στους τρόπους, τα μέσα και τους στόχους των Ευρωπαϊκών πρακτικών προσέγγισης χρηστών, σε θεωρητικό, κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο. Στόχος είναι η ανάδειξη του “streetwork” ως δυναμικής διαδικασίας η οποία εκτυλίσσεται στο χρόνο λόγω των αλλαγών που υφίστανται στην αντίληψη του προβλήματος της τοξικοεξάρτησης, στο κοινωνικό πλαίσιο που το πρόβλημα υπάρχει και στις επαγγελματικές, πολιτικές και κοινωνικές στάσεις με τις οποίες αντιμετωπίζεται. Η μελέτη του συγκεκριμένου θέματος θεωρήθηκε χρήσιμη διότι αποτελεί είδος κοινωνικής παρέμβασης ελάχιστα μελετημένης θεωρητικά στην Ελλάδα. Στην εργασία παρουσιάζεται και ερευνητική προσέγγιση της “παρέμβασης στο δρόμο”. Η μέθοδος της ποιοτικής έρευνας που χρησιμοποιήθηκε για τη μελέτη του αντικειμένου της έρευνας, δηλαδή του τρόπου προσέγγισης χρηστών εξαρτητικών ουσιών στον κοινωνικό χώρο της Πλατείας Ομονοίας και της οδού Σόλωνος, ήταν η συμμετοχική παρατήρηση. Η μέθοδος της συμμετοχικής παρατήρησης αποτέλεσε τον κύριο κορμό της ερευνητικής μεθοδολογίας, αλλά παράλληλα συνδυάστηκε και με άλλες μεθόδους συγκέντρωσης στοιχείων, όπως συνεντεύξεις ανοιχτού τύπου με χρήστες ουσιών, σχετική επιστημονική αρθρογραφία, πληροφορίες από την εμπειρία και τη γνώση των streetworkers ειδικευμένων δομών για παροχή υπηρεσιών σε χρήστες. Σκοπός της ερευνητικής προσπάθειας ήταν η περιγραφή των παρεμβάσεων της ομάδας streetwork καθώς και η διερεύνηση του προφίλ και των αναγκών εξαρτημένων ατόμων που προσεγγίζονται στο δρόμο. Τα αποτελέσματα της έρευνας αναφέρονται στην ψυχολογική προσέγγιση της τοξικοεξάρτησης, στην εμπλοκή των εξαρτημένων σε παράνομες ενέργειες και στην πορνεία. Συμπεραίνεται ότι η εγκατάσταση της εξάρτησης προϋποθέτει πάντα τη συνάντηση μιας κοινωνικής με μια προσωπική κρίση, όπως αυτή διαμεσοποιείται από την οικογένεια σε κρίση. Τέλος, αναφέρονται οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η “δουλειά στο δρόμο με χρήστες” και διατυπώνονται προτάσεις για την ανάπτυξη της προσεγγιστικής εργασίας εκτός δομών.