Αθηναίων Πολιτεία: περί του τίτλου

Abstract

H Aθηναίων Πολιτεία δεν είναι ένα τυπικό αριστοτελικό κείμενο. Μία καταγραφή των ιστορικών γεγονότων και των μυθικών ιστοριών μέσα από τις οποίες η Αθήνα κατέκτησε τη δημοκρατία (το ιστορικό, πρώτο μέρος του κειμένου) ακολουθείται από την περιγραφή των αξιωμάτων και των θεσμών, βάσει των οποίων εξακολουθεί να διοικείται ως τις μέρες του Αριστοτέλη (το συστηματικό, δεύτερο μέρος του κειμένου). Ελάχιστες είναι οι φορές που η στεγνή αυτή παρουσίαση διακόπτεται από κάποια κρίση του συγγραφέα· και όταν αυτό συμβαίνει, σε τίποτε δεν μας θυμίζει τη λάμψη της αριστοτελικής σκέψης που γνωρίζουμε από το υπόλοιπο corpus. Αρκετοί μελετητές μάλιστα υποθέτουν ότι η *Αθηναίων Πολιτεία *δεν γράφτηκε καν από τον Αριστοτέλη αλλά από κάποιον μαθητή του. Η «ανάθεση» αυτή πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο ενός συλλογικού έργου (του πρώτου ίσως ερευνητικού προγράμματος στην ιστορία της σκέψης) καταγραφής *πολιτειών *των υπαρκτών πόλεων-κρατών και οργάνωσής τους (σύμφωνα με την παράδοση) με βάση το πολίτευμά τους. Από τις 158 πολιτείες, τα ονόματα των οποίων μας σώζονται στους αρχαίους καταλόγους των αριστοτελικών έργων, η Αθηναίων Πολιτεία είναι η μόνη που έφτασε στα χέρια μας, και μάλιστα αρκετά πρόσφατα, αφού ο πάπυρος στον οποίο έχει σωθεί ανακαλύφτηκε και εκδόθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα.The Athenaion Politeia is not a typical Aristotelian text. A record of historical events and mythical stories through which Athens conquered democracy (the historical, first part of the text) is followed by a description of the offices and institutions according to which it continues to be governed up to Aristotle's days (the systematic, second part of the text). There are very few occasions when this dry presentation is interrupted by some judgment of the author; and when this happens, it reminds us of nothing of the brilliance of Aristotelian thought that we know from the rest of the corpus. Several scholars indeed suppose that the Athenaion Politeia was not even written by Aristotle but by some student of his. This "assignment" was carried out within the framework of a collective work (perhaps the first research program in the history of thought) of recording politeiai of existing city-states and organizing them (according to tradition) based on their constitution. Of the 158 politeiai, whose names are preserved for us in the ancient catalogues of Aristotelian works, the Athenaion Politeia is the only one that has reached our hands, and quite recently at that, since the papyrus on which it has been preserved was discovered and published in the late 19th century.