Η ενδοοικογενειακή βία: μία ποιοτική διερεύνηση

Abstract

Σκοπό της παρούσας εργασίας αποτελεί η μελέτη του φαινομένου της ενδοοικογενειακής κακοποίησης και η ανάδειξη των ποιοτικών χαρακτηριστικών του, όπως αυτά καλλιεργούνται και αναπτύσσονται στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Για την επίτευξη του σκοπού αυτού αρχικά επιχειρείται μία επισκόπηση της βιβλιογραφίας αναφορικά με το αντικείμενο της μελέτης. Ως εκ τούτου από τη μια πλευρά περιγράφονται οι πιο σημαντικές πρωτοβουλίες θεσμοθέτησης του φαινομένου (τόσο σε εγχώριο επίπεδο όσο και διεθνώς) ενώ, από την άλλη, αναλύονται οι διάφορες επιστημονικές προσεγγίσεις του σχετικού εγκληματικού φαινομένου. Στη συνέχεια ακολουθεί το εμπειρικό μέρος, στο οποίο αποτυπώνεται η έρευνα που πραγματοποιήθηκε για τις ανάγκες τις παρούσας εργασίας. Για την ερευνητική προσέγγιση του αντικειμένου επιλέχθηκε η ποιοτική έρευνα και ειδικότερα η αφήγηση ζωής, μέσω βιογραφικών συνεντεύξεων. Μέσα από μια σειρά εννέα ημι-δομημένων συνεντεύξεων που απευθύνονται σε γυναίκες-θύματα ενδοοικογενειακής κακοποίησης διαπιστώνεται η βιωμένη εμπειρία της κάθε γυναίκας αναφορικά με την κακοποίηση η οποία ακολούθως ‘μεταγράφεται’ μέσα από την κατασκευή ορισμένων θεματικών ενοτήτων. Οι ενότητες όπως προκύπτουν από το υλικό της έρευνας δεν αποτελούν προκατασκευασμένες εννοιολογικές κατηγοριοποιήσεις, αλλά λειτουργούν ως κεντρικοί άξονες στις βιωμένες εμπειρίες των γυναικών. Οι ενότητες αυτές αφενός αναδεικνύουν τη μοναδικότητα της κάθε βιωμένης εμπειρίας και αφετέρου συγκεντρώνουν τα κοινά σημεία όπου οι εμπειρίες αυτές συναντώνται, όπως είναι τα χαρακτηριστικά των θυμάτων, η διαδικασία απεμπλοκής από την κακοποιητική σχέση, ο ρόλος του κοινωνικού περιβάλλοντος, η εμπιστοσύνη στην αστυνομία, η μητρότητα κ.α. Τα βασικότερα συμπεράσματα που εξάγονται από την έρευνα πρωτίστως αφορούν στο διαπιστωμένο υψηλό σκοτεινό αριθμό εγκληματικότητας της ενδοοικογενειακής κακοποίησης και δευτερευόντως, στις ποιοτικές διαφορές που παρατηρούνται στις εμπειρίες των γυναικών αυτών, πορίσματα που αναδεικνύουν τις επιπτώσεις στον τρόπο θέασης της κακοποίησης, στα χαρακτηριστικά των δραστών, των θυμάτων αλλά και στον αντίκτυπο του κοινωνικού ελέγχου.The purpose of this dissertation is to study the issue of domestic violence and highlight its qualitative characteristics as they are cultivated and developed in contemporary Greek society. In an effort to achieve this goal, an overview of the literature apropos the subject of study is attempted here. Therefore, on the one hand, the most important initiatives to legislate the phenomenon (both domestically and internationally) are described, and on the other, are analyzed the various scientific approaches that explain the criminal phenomenon. After that, the empirical part follows, where it is depicted the research, carried out for the needs of this study. The research that was considered more fruitful was the qualitative one, and the methodology used was life narrative, and more specifically biographical interviews. Through a series of nine semi-structured, tape-recorded interviews on women-victims of domestic abuse, the living experience of the abuse of each woman is ascertained, and then ‘transcribed’ through the construction of certain thematic units. Those units, as they emerge from the research material, are not pre-made conceptual categorizations, but serve as central axes to focus towards the women's living experiences. On the one hand, they highlight the uniqueness of each experience, and on the other hand, they bring together the common points where these experiences meet, towards the characteristics of the victims, the process of disengagement from the relationship, the role of the social environment, the trust in the police, the motherhood, etc. The main conclusions drawn from this research are referred firstly, to the confirmed high dark figures of crime of domestic abuse and secondly, to the qualitative differences observed in the experiences of these women, findings that both have implications on the way, the violence, the perpetrators, the victims and the impact of social control are viewed.